Edmund Heldut-Tarnasiewicz

---

Życiorys

Edmund Heldut-Tarnasiewicz przyszedł na świat 17 lipca 1892 roku w Radomiu, w rodzinie Jana oraz Wiktorii z Gajewskich. Ukończył gimnazjum w rodzinnym mieście w 1909 roku, a następnie podjął naukę w Szkole Wawelberga i Rotwanda w Warszawie, gdzie uzyskał dyplom w 1912 roku. W tym samym roku rozpoczął studia na Politechnice Warszawskiej w Gandawie, w Belgii, gdzie aktywnie angażował się w działalność Związku Strzeleckiego.

Dnia 1 listopada 1912 roku dołączył do Plutonu Gandawskiego Kompanii Belgijskiej, posługując się pseudonimem „Heldut”. W lipcu 1914 roku rozpoczął w Krakowie kurs instruktorski, a po wybuchu I wojny światowej wstąpił do Pierwszej Kompanii Kadrowej. 20 sierpnia 1914 roku był częścią oddziału Władysława Beliny-Prażmowskiego, który później przekształcił się w 1 pułk ułanów Legionów Polskich. Od 5 lutego do 31 marca 1917 roku uczęszczał na kawaleryjski kurs oficerski w Ostrołęce, kończąc go z wynikiem dostatecznym, posiadając wówczas stopień wachmistrza.

Latem tego samego roku, po kryzysie przysięgowym, został internowany w Szczypiornie. W trakcie swoich działań w legionach przyswoił sobie pseudonim „Heldut”, który stał się częścią jego nazwiska. W 1918 roku, na końcu wojny, wstąpił do Wojska Polskiego. Na początku listopada tegoż roku został skierowany do Chełma, gdzie formowano szwadrony 1 pułku ułanów. Od 24 listopada 1918 roku pełnił rolę dowódcy plutonu tej jednostki, przekształconej na 1 pułk szwoleżerów 8 stycznia 1919 roku. Od 20 kwietnia tego samego roku dowodził szwadronem.

Edmund uczestniczył w wojnie polsko-bolszewickiej, odnosił rany w trakcie walk 5 września 1919 roku, nieopodal folwarku Bogdanów nad rzeką Dźwiną. Został mianowany porucznikiem kawalerii 1 maja 1920 roku, a za swoje dzielne czyny wojenne otrzymał Order Virtuti Militari. Po 8 lipca 1920 roku służył w 16 pułku Ułanów Wielkopolskich w stopniu porucznika kawalerii, gdzie dowódca mjr Ludwik Kmicic-Skrzyński powierzył mu dowodzenie 3 szwadronu. Pełniąc tę funkcję prowadził walki przeciwko bolszewikom, za które został uhonorowany Krzyżem Walecznych.

Od 20 października 1920 roku dowodził szwadronem w 201 pułku szwoleżerów, a od 24 stycznia do 1 września 1921 roku był przydzielony do Centralnej Szkoły Kawalerii w Grudziądzu. 16 września 1921 roku awansował na zastępcę dowódcy 3 pułku szwoleżerów w garnizonie Suwałki. Zyskał awans do stopnia rotmistrza kawalerii z dniem 1 czerwca 1919 roku. W 1923 roku pełnił rolę p.o. instruktora jazdy, a w 1924 roku p.o. kwatermistrza. Potem został odkomenderowany do szkolnictwa wojskowego, gdzie działał jako komendant szkoły podoficerskiej oraz Komendant Szkoły Podchorążych Rezerwy.

Po odbyciu kursu w Centrum Wyszkolenia w Rembertowie od 4 czerwca do 18 października 1925 roku, ponownie służył w 3 pułku szwoleżerów. W 1927 roku awansował do stopnia majora kawalerii z dniem 1 stycznia. Zaszczytne stanowisko komendanta Szkoły Podoficerów Zawodowych Kawalerii w Jaworowie sprawował od grudnia 1927 do 1929 roku. 1 stycznia 1930 roku został mianowany podpułkownikiem kawalerii, a od 1 lipca 1930 roku pełnił funkcję zastępcy dowódcy 4 pułku strzelców konnych Ziemi Łęczyckiej w Płocku.

Po pewnym czasie powrócił do 16 pułku ułanów w Bydgoszczy, obejmując dowództwo 27 lutego 1932 roku. W kolejnych latach, 1 stycznia 1935 roku, awansował na pułkownika kawalerii. 26 stycznia 1935 roku, Prezydent RP Ignacy Mościcki w pałacu w Białowieży nadał mu ten stopień ze starszeństwem według stanu na 1 stycznia 1935 roku, przyznając mu 2. lokatę w korpusie oficerów kawalerii. W tym samym dniu, razem z nim, stopień pułkownika otrzymali tylko dwaj oficerowie: Witold Dzierżykraj-Morawski oraz Leon Mitkiewicz-Żołłtek.

Za jego inicjatywą rodziny poległych żołnierzy z jednostki otrzymały legitymacje odznaki pamiątkowej, a w lipcu 1939 roku objął komendę nad Szkołą Podchorążych Kawalerii w Grudziądzu, w strukturze Centrum Wyszkolenia Kawalerii. Po wybuchu II wojny światowej w 1939 roku, w czasie kampanii wrześniowej był dowódcą Ośrodka Zapasowego Suwalskiej i Podlaskiej Brygady Kawalerii. Jego następcą na tym stanowisku został gen. bryg. Wacław Jan Przeździecki. Pełnił rolę organizatora oraz dowódcy Brygady Rezerwowej Kawalerii „Wołkowysk”, a po agresji ZSRR na Polskę z 17 września 1939 roku uczestniczył w obronie kraju, szczególnie w obronie Grodna od 21 września.

Po tych wydarzeniach Edmund został internowany w Litwie, jednak jego determinacja doprowadziła go do przebycia przez Sztokholm do Francji, gdzie znajdował się w obozach wojskowych aż do czerwca 1940 roku. Następnie, ewakuowany do Wielkiej Brytanii, 1 maja 1942 roku został przeniesiony do I Oficerskiego Baonu Szkolnego, gdzie wyznaczono go na oficera placu Kirkcaldy. Póżniej, jako komendant Szkoły Podchorążych Piechoty i Kawalerii Zmotoryzowanej w Szkocji, a następnie pełnił funkcję zastępcy dowódcy 10 Brygady Kawalerii Pancernej.

Po zakończeniu wojny pozostał na emigracji, lecz w 1947 roku powrócił do kraju, osiedlając się w Lublinie. Po powrocie pracował w Izbie Przemysłowo-Handlowej i był rozpracowywany przez Wojewódzki Urząd Spraw Wewnętrznych w Lublinie. Edmund Heldut-Tarnasiewicz zmarł 2 kwietnia 1952 roku, a jego prochy znalazły miejsce spoczynku w Lublinie. W latach 20. jego żoną została Wanda Leokadia, córka ziemianina Wincentego Juliana Skalskiego, który miał majątek Wincentowo. Ich córka Danuta Brodowska (1929–2011) angażowała się w działalność NSZ, a później pracowała jako nauczycielka w Lublinie.

Postanowieniem Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 6 października 2021 roku, nr 112.75.2021, Edmund Heldut-Tarnasiewicz został mianowany pośmiertnie na stopień generała brygady.

Ordery i odznaczenia

Edmund Heldut-Tarnasiewicz został uhonorowany licznymi odznaczeniami wojskowymi oraz cywilnymi, które potwierdzają jego zasługi oraz oddanie wobec ojczyzny. Jego odznaczenia to:

• Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari,
• Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski,
• Krzyż Niepodległości (przyznany 2 sierpnia 1931 roku),
• Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (przyznany 11 listopada 1937 roku),
• Krzyż Walecznych (przyznany czterokrotnie),
• Złoty Krzyż Zasługi (przyznany 10 listopada 1928 roku),
• Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921,
• Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości,
• Srebrny Medal za Długoletnią Służbę,
• Odznaka Pamiątkowa „Pierwszej Kompanii Kadrowej”,
• Medal Wojny 1939–1945 (przyznany przez Wielką Brytanię),
• Medal Obrony (przyznany przez Wielką Brytanię).

---

Oceń: Edmund Heldut-Tarnasiewicz

---