Jerzy Sadurski

---

Życiorys

Jerzy Sadurski wywodził się z rodziny o silnych tradycjach patriotycznych. Jego ojciec, Jan Sadurski, oraz matka, Anna z Lechów, stworzyli dom, w którym kultywowano wartości narodowe. Pradziadek Jerzego, płk Paszkiewicz, znany również jako Antoni Brydycki, był uczestnikiem powstania listopadowego. Dziadek, Maciej Lech h. Dołęga, natomiast brał udział w powstaniu styczniowym. Obaj zostali zesłani na Syberię, gdzie żyli aż do końca swoich dni.

W 1937 roku Jerzy podjął naukę w Państwowej Szkole Technicznej w Radomiu, która po wybuchu II wojny światowej zmieniła nazwę na Państwowe Szkoły Przemysłowe. Niestety, jego edukacja została przerwana pod koniec 1941 roku, kiedy to okupant zdecydował o zamknięciu szkolnictwa. Po wojnie Sadurski dokończył Gimnazjum oraz Liceum Pedagogiczne w Radomiu, co pozwoliło mu zdobyć odpowiednie wykształcenie w trudnych czasach.

W dniu 18 września 1946 roku, Jerzy rozpoczął studia na Wydziale Architektury Politechniki Warszawskiej. Jednocześnie musiał jednak stawić czoła wyzwaniom zawodowym, co sprawiło, że po trzech latach zrezygnował z nauki. W kwietniu 1951 roku ożenił się w Radomiu z Marią Jadwigą Pobratyn, wnuczką Józefa Kochmana, który był działaczem frakcji bojowej PPS. Kochman był jednym z wielu, którzy w 1907 roku zostali zesłani na trzy lata katorgi na Syberię. Jerzy i Maria mieli jednego syna, Krzysztofa.

Sadurski został odznaczony licznymi nagrodami i wyróżnieniami, w tym Srebrnym Krzyżem Zasługi z Mieczami w 1945 roku, Krzyżem Walecznych w tym samym roku, a także Krzyżem Partyzanckim w 1961 roku. Ponadto, jego działalność została uhonorowana Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski w 1980 roku, Odznaką „Za zasługi dla województwa radomskiego” w 1983 roku, a także Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia w 1988 roku. Na koniec, w 1994 roku otrzymał Krzyż Armii Krajowej.

Konspiracja

Na początku 1940 roku Jerzy Sadurski, działający pod pseudonimem „Zorza”, wstąpił do Związku Walki Zbrojnej. Jego werbunek zrealizował ppor. Kazimierz Aleksandrowicz, znany pod nazwiskiem „Huragan”. W pierwszym etapie jego działalności w ruchu oporu skoncentrował się na działaniach małego sabotażu oraz na kolportażu prasy podziemnej. Współpracował także z konspiracyjną służbą zdrowia Inspektoratu Radom Armii Krajowej, gdzie na polecenie przewoził do warszawskiego getta lekarstwa i materiały opatrunkowe, które pobierał z apteki przy ul. Żeromskiego w Radomiu, należącej do Franciszka Aleksandrowicza, znanego jako „Pień”. W 1942 roku, w ramach Armii Krajowej, został ponownie zaprzysiężony i wybrany do szkolenia kadrowego.

Szkolenia miały miejsce w pięcioosobowych grupach w prywatnych mieszkaniach poza centralnymi dzielnicami miasta – na Wacynie, Zamłyniu oraz Młodzianowie. Ćwiczenia polowe prowadzone były w lasach w okolicach Jedlni, Skaryszewa i Przytyka, gdzie odbywały się także strzelania. Dzięki doskonałemu opanowaniu rysunku technicznego, Jerzy Sadurski był odpowiedzialny za wykonywanie rysunków różnego rodzaju broni, map i schematów, przydatnych jako materiały instruktażowe podczas kursów szkoleniowych.

W miarę rozwoju sytuacji, zrezygnował z małego sabotażu, koncentrując się na akcjach dywersyjnych w regionach obwodu kozienickiego i radomskiego. W czerwcu 1943 roku, wraz z grupą partyzantów pod przewodnictwem Jerzego Nowosada, znanego jako „Jur”, uczestniczył w zatrzymaniu wojskowego pojazdu ciężarowego, w którym przebywało trzech niemieckich żołnierzy. Operacja przyniosła sukces, pozwalając zdobyć cztery pistolety, trzy granaty oraz amunicję. Pojazd został następnie spalony.

3 lipca 1943 roku, wspólnie z oddziałem (w składzie m.in. Jerzy Nosowicz, Zygmunt Wykrota, Jan Najda), zorganizowano zasadzkę na drodze pomiędzy Pionkami a Kozienicami, znaną jako Załamanka, gdzie zaatakowano przejeżdżających esesmanów. W wyniku zaciętej walki zginęło dziewięciu hitlerowców, a oddział zdobył znaczną ilość broni, sprzętu wojskowego oraz mapy sztabowe. We wrześniu 1943 roku, na ul. Grodzkiej w Radomiu, brał udział, z grupą partyzantów dowodzoną przez „Huragana”, w uwalnianiu osób zatrzymanych podczas łapanek, które miały być przewiezione na przymusowe roboty.

W listopadzie 1943 roku ukończył kurs podoficerski oraz pięciomiesięczną podchorążówkę. 1 marca 1944, w dniu po rozstrzelaniu 36 więźniów politycznych w Radomiu, złożył krzyż i położył wiązankę kwiatów w miejscu zbrodni. W tym samym miesiącu uczestniczył w ćwiczeniach w oddziale partyzanckim „Huragana”. Na początku sierpnia 1944 roku, w kontekście akcji „Burza”, został odkomenderowany do I batalionu I kompanii 72 pp AK, który znajdował się w lasach przysuskich pod dowództwem mjr. Edmunda Mickiewicza, znanego jako „Zryw”.

Jednym z istotnych momentów było 26 września, kiedy brał udział w bitwie w rejonie Stefankowa, gdzie zniszczył gniazdo karabinu maszynowego, za co został odznaczony Krzyżem Walecznych. Następnego dnia, 27 września, wziął udział w grupie szturmowej atakującej posterunek żandarmerii w Przysusze. Pomimo starań, atak zakończył się niepowodzeniem, a Sadurski odniósł lekkie rany w rękę.

Kolejne starcie miało miejsce 29 września na przejeździe kolejowym między Skarżyskiem a Końskimi w okolicach Skronina, gdzie Niemcy przy użyciu pancernej kolejki, postanowili zaatakować. W tej potyczce to wojska niemieckie poniosły straty. Ostatnia znana za Sadurskim walka miała miejsce 6 października 1944 roku w pobliżu Eugeniowa. Jego kompania pozostała w lasach przysuskich do końca października, a później aż do rozwiązania Armii Krajowej, Jerzy Sadurski powrócił do działalności konspiracyjnej.

2 stycznia 1945 roku, na mocy rozkazu nr 7 Komendy Obwodu Kozienickiego Armii Krajowej, otrzymał awans na stopień podporucznika.

Praca zawodowa

Jerzy Sadurski rozpoczął swoją karierę zawodową w 1941 roku, podejmując pracę w Urzędzie Ziemskim w Radomiu, gdzie piastował stanowisko starszego technika mierniczego. Jego zadania obejmowały częste delegacje do różnych lokalizacji w dystrykcie radomskim, co umożliwiło mu skuteczne działanie w konspiracji.

Po zakończeniu działań wojennych, do końca listopada 1946 roku, Sadurski pracował jako sekretarz techniczny w Wojewódzkim Urzędzie Ziemskim w Kielcach. W 1949 roku rozpoczął nową pracę w Instytucie Techniki Budowlanej w Warszawie na stanowisku starszego technika, gdzie pełnił ważną rolę w wewnętrznej „komisji gruzowej”. W ramach tych działań prowadził badania dotyczące zastosowania gruzobetonu z budynków zniszczonych w czasie wojny.

Wspólnie z inż. Stanisławem Bukowskim, Jerzy Sadurski opracował „Opracowanie technologiczno-materiałowe konstrukcji ściennych z pustaków muranowskich”. Jego działalność w Instytucie trwała do końca 1955 roku, kiedy to zmiana miejsca zamieszkania zmusiła go do zakończenia pracy w tej instytucji. Po przeprowadzce do Radomia, podjął pracę w Radomskich Zakładach Terenowych Przemysłu Materiałów Budowlanych, gdzie w latach 1955–1959 pełnił funkcję kierownika komórki inwestycyjnej.

Następnie kontynuował swoją karierę w Zakładzie Doskonalenia Zawodowego w Radomiu w okresie 1959–1986, gdzie działał jako kierownik warsztatu szkoleniowego, równocześnie nauczał w Zasadniczej Szkole Zawodowej nr 1 w Radomiu. Jego aktywność zawodowa zakończyła się w 1985 roku.

---

Oceń: Jerzy Sadurski

---