Januariusz Cichowicz

---

Życiorys

Jan Cichowicz przyszedł na świat 19 września 1871 roku w Radomiu, w szlacheckiej rodzinie. Jego ojciec Kazimierz pochodził z Poznańskiego, a matka, pochodząca z Kalisza, miała rodziny ze Zengtellerów. Po zakończeniu nauki w Gimnazjum Klasycznym w Radomiu, gdzie zdobył złoty medal, 22 czerwca 1889 roku rozpoczął służbę w armii. Spędził dwa lata jako słuchacz w Kursie Wojskowym przy Moskiewskiej Szkole Junkrów Piechoty. W dniu 5 sierpnia 1891 roku ukończył Oficerską Szkołę Artylerii w Moskwie, co zaowocowało awansem na podporucznika oraz przydzieleniem do XIV Brygady Artylerii Polowej.

W 1897 roku Jan Cichowicz ukończył Nikołajewską Akademię Sztabu Generalnego w Petersburgu. Od 17 stycznia 1898 roku do 22 września 1901 roku pełnił funkcję starszego oficera do poruczeń w Sztabie Wileńskiego Okręgu Wojskowego. Następnie, w latach 1900-1901, zdobywał doświadczenie jako dowódca kompanii w 108 Saratowskim Pułku Piechoty w Olicie. W kolejnych latach przechodził przez różne stanowiska, w tym od 22 września 1901 roku do 26 maja 1903 roku był oficerem sztabowym do szczególnych poruczeń w Sztabie I Syberyjskiego Korpusu Armijnego.

W czasie wojny rosyjsko-japońskiej, od 25 kwietnia 1904 roku do 5 sierpnia 1905 roku, Cichowicz był starszym adiutantem przy szefie Zarządu Generała Kwatermistrza Armii Mandżurskiej. Do dnia 24 sierpnia 1905 roku pełnił funkcję oficera sztabowego przy Głównodowodzącym na Dalekim Wschodzie. W 1906 roku kierował sztabem 4 Wschodniosyberyjskiej Dywizji Piechoty, a 7 grudnia 1910 objął dowództwo 26 Syberyjskiego Pułku Strzelców w Irkucku.

Jan Cichowicz brał udział w I wojnie światowej, prowadząc swoje oddziały w Prusach Wschodnich. W dniu 26 kwietnia 1915 roku został odznaczony Orderem Świętego Jerzego IV klasy za odwagę wykazaną w bitwie pod wsią Kurjan. 19 października 1914 roku w stopniu generała majora został szefem sztabu I Turkiestańskiego Korpusu Armijnego, a już od 7 sierpnia 1915 roku miał dowodzić 1 Samodzielną Brygadą Piechoty, walczącą z Niemcami na Mazowszu.

Po odniesieniu rany 21 października 1915 roku został przeniesiony do rezerwy oficerskiej. Następnie, 6 grudnia 1915 roku, awansował na generała lejtnanta i już 17 grudnia tegoż roku objął dowództwo 44 Dywizji Piechoty. W lipcu 1917 roku został mianowany dowódcą X Korpusu Armijnego, a w sierpniu 1917 stanął na czele 3 Armii, kierując nią do grudnia tego samego roku. W trakcie walk odniósł rany.

Po rewolucji lutowej 1917 roku był uważany za potencjalnego dowódcę polskich formacji wojskowych w Rosji. Jednak w wyniku sprzeciwu Związku Wojskowego Polaków, jego kandydatura została odrzucona, a Jan Cichowicz przeszedł na prawosławie, nie przyznając się do polskości. W 1918 roku podjął dobrowolną służbę w Armii Czerwonej, pełniąc szereg funkcji, w tym członka Wyższej Komisji Kwalifikacyjnej oraz redaktora Oddziału Literatury Wojskowej.

W maju 1919 roku napisał do polskiego ministra wojny, proponując swoje usługi oraz doświadczenie zdobyte w rosyjskiej armii, co udowodnił, przesyłając swoje Curriculum vitae. Niemniej jednak w 1920 roku, podczas wojny polsko-bolszewickiej, według niektórych źródeł, był aresztowany przez Czeka, lecz w czerwcu 1921 roku powrócił do Polski.

Jan Cichowicz podjął następnie działalność w polskich strukturach wojskowych, a po złożeniu wymaganego wniosku, został powołany na stanowisko komendanta Szkoły Straży Celnej w Zambrowie. 31 lipca 1922 roku w Powiatowej Komendzie Uzupełnień Łomża, zadeklarował swoje wyznanie oraz narodowość, wskazując na wcześniejsze służby w armii rosyjskiej. Od 6 października 1922 roku pełnił różne funkcje, w tym na stanowisku Inspektora Straży Celnej oraz Naczelnego Inspektora Straży Celnej.

W 1923 roku jego sprawa stanęła przed Oficerskim Trybunałem Orzekającym, w związku z weryfikacją jego działalności wojskowej. W czerwcu 1925 roku został przekazany do rezerwy armii, a 31 maja 1927 roku przeszedł w stan spoczynku.

Awanse

W ciągu swojej kariery, Januariusz Cichowicz przeszedł przez wiele istotnych awansów wojskowych, które odzwierciedlają jego rozwój i osiągnięcia w armii. Poniżej przedstawiamy chronologiczny spis jego stopni wojskowych:

• podporucznik (ros. Подпоручик) – 5 sierpnia 1891,
• porucznik (ros. Поручик) – 10 sierpnia 1894,
• sztabskapitan (ros. Штабс-Капитан) – 19 maja 1897,
• kapitan (ros. Капитан) – 18 kwietnia 1899,
• podpułkownik (ros. Подполковник) – 6 grudnia 1901,
• pułkownik (ros. Полковник) – 6 grudnia 1905 ze starszeństwem z 14 sierpnia 1905,
• generał major (ros. Генерал-майор) – 19 października 1914,
• generał lejtnant (ros. Генерал-лейтенант) – 6 grudnia 1915 ze starszeństwem z 14 sierpnia 1915.

Ordery i odznaczenia

Januariusz Cichowicz był uhonorowany licznymi odznaczeniami, które świadczą o jego zasługach. Wśród nich znajdują się następujące medale i ordery:

• Order Świętego Jerzego IV klasy – nadany 26 kwietnia 1915,
• Order Świętego Włodzimierza III klasy – nadany 9 marca 1910,
• Order Świętego Włodzimierza IV klasy z mieczami i kokardą – przyznany w 1905,
• Order Świętej Anny III klasy z mieczami i kokardą – przyznany w 1905,
• Order Świętego Stanisława II klasy z mieczami – przyznany w 1905,
• Order Świętego Stanisława III klasy z mieczami dwukrotnie – przyznany w 1901 oraz 1906.

Twórczość

Januariusz Cichowicz, znany ze swojej pracy w dziedzinie wojskowości, pozostawił po sobie szereg istotnych publikacji, które znacząco wpłynęły na zrozumienie wydarzeń z lat 1914-1918.

• – Стратегический очерк войны 1914-1918 гг.. T. 1. Moskwa: Высший военный редакционный совет, 1922. (ros.)
• – Szkic strategiczny wojny 1914-1918. T. 1. Oświęcim: Wydawnictwo Napoleon V, 2015. ISBN 978-83-788-9450-6. (pol.)
• – Opis linii Mazurskich Jezior i marszruty przez Wschodnie Prusy, 1901.
• – Opis Giryńskiej prowincji, 1903.

W każdej z tych prac Cichowicz ukazuje nie tylko swoje zrozumienie strategii wojny, ale również wskazuje na kluczowe wydarzenia, które miały epokowy wpływ na kształtowanie się Europy w XX wieku.

---

Oceń: Januariusz Cichowicz

---