Józef Marjański

Wojsko i służby mundurowe

Józef Bronisław Marjański, znany również pod pseudonimami „Marski”, „Roman” oraz „Wrzos”, to postać historyczna, której życie i działalność zasługują na szczegółowe omówienie. Urodził się 10 sierpnia 1892 roku w Radomiu, a zmarł w tragicznych okolicznościach 22 sierpnia 1920 roku w Białymstoku.

Był on kapitanem piechoty w Polskim Wojsku, w trakcie swojej służby nie tylko wykazał się wyjątkowym patriotyzmem, ale również stał się laureatem Orderu Virtuti Militari, co podkreśla jego wkład w walki o niepodległość kraju.

Marjański był czynnie zaangażowany w działalność niepodległościową oraz socjalistyczną, a jego szlaki wojskowe obejmowały szeregi Polskiej Organizacji Wojskowej (POW) oraz legionów Józefa Piłsudskiego. Uczenie się z jego doświadczeń jest istotne dla zrozumienia złożoności walki o polską suwerenność.

Mamy zaszczyt przypomnieć sobie jego dorobek i oddanie sprawie narodowej, które wpisuje się w szerszą narrację o walce o wolność i sprawiedliwość społeczną w historii Polski.

Życiorys

Józef Marjański przyszedł na świat 10 sierpnia 1892 roku w Radomiu, w rodzinie Szymona i Karoliny. Jego ojciec zarabiał jako szewc, natomiast matka skupiała się na prowadzeniu domu oraz wychowywaniu licznego potomstwa. Już w okresie nauki w gimnazjum handlowym zaangażował się w działalność tajnej organizacji młodzieżowej. W obawie przed aresztowaniem z powodu działalności niepodległościowej, postanowił uciec do Lwowa, gdzie rozpoczął studia na Politechnice. Wciąż aktywnie uczestniczył w ruchach niepodległościowych.

W 1914 roku w Krakowie zaciągnął się do Legionów Polskich, z którymi przeszedł cały szlak bojowy 1 pułku piechoty Legionów. W wyniku swoich osiągnięć, 28 kwietnia 1916 roku został mianowany chorążym, a 1 listopada tego samego roku awansował na podporucznika piechoty. Po wystąpieniu kryzysu przysięgowego, został skierowany do obozu internowania w Legionowie. Zdołał jednak uciec z transportu i powrócił do Radomia, gdzie niezwłocznie przystąpił do konspiracyjnej Polskiej Organizacji Wojskowej. W okresie od maja do listopada 1918 roku, jako podporucznik, pełnił funkcję komendanta VII Okręgu POW, prowadząc akcje mające na celu rozbrajanie zaborców.

2 listopada 1918 roku, na wieść o zamierzonym opuszczeniu Kongresówki przez okupantów, mieszkańcy Radomia przejęli władzę w mieście. Józef Marjański stał się wojskowym komendantem miasta, składając przysięgę wierności Niepodległej Polsce. Szybko objął również kierownictwo Radomskiego Okręgu Wojskowego. Był aktywny w walkach toczonych w rejonach radomskich i kieleckich, odznaczając się zdobyciem m.in. Kozienic i Wierzbnik.

Wciąż działając w Polskiej Partii Socjalistycznej, znalazł się w jej wąskim kierownictwie. W trakcie wojny polsko-bolszewickiej dowodził w stopniu kapitana I batalionem 1 pułku piechoty Legionów. 16 sierpnia 1920 roku podczas Bitwy Warszawskiej, jego batalion otrzymał istotne zadanie zajęcia Białegostoku, co miało na celu zamknięcie drogi do Grodna dla wycofujących się bolszewików. Do decydującej konfrontacji z przeciwnikiem doszło 22 sierpnia podczas Bitwy Białostockiej. W trudnych walkach Marjański okazał się kluczową postacią, zagrzewając swoje oddziały do walki mimo znacznej przewagi wroga.

Niestety, zginął wczesnym popołudniem w trakcie osłaniania wycofującego się sztabu dywizji, w pobliżu ówczesnego Zarządu Miasta przy ulicy Warszawskiej. To człowiek, o którym marszałek Piłsudski mówił: „pierwszy z dzielnych”. Po śmierci został pochowany na Białostockim Cmentarzu Wojskowym, a w 1923 roku jego prochy ekshumowano i z honorami wojskowymi przewieziono do Radomia, gdzie pochowano na cmentarzu przy ulicy Limanowskiego. Pośmiertnie awansowano go na majora.

Uchwałą Rady Miejskiej w Radomiu z dnia 22 lutego 2021 roku nadano mu tytuł honorowego obywatela miasta Radomia.

Ordery i odznaczenia

Józef Marjański został odznaczony wieloma prestiżowymi nagrodami, które świadczą o jego odwadze i poświęceniu dla ojczyzny. Oto lista jego najważniejszych odznaczeń:

  • Krzyż Srebrny Orderu Wojskowego Virtuti Militari nr 7085, przyznany 17 maja 1922,
  • Krzyż Niepodległości z Mieczami, otrzymany 20 stycznia 1931 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”,
  • Krzyż Walecznych, przyznany trzykrotnie.

Przypisy

  1. Honorowi obywatele Radomia – Józef Marjański. Radom.pl. [dostęp 06.05.2021 r.]
  2. MarekM. Pietruszka MarekM., Józef Bronisław Marjański, Warszawa 2021, s. 3, ISBN 978-83-8229-296-1.
  3. Jakub Medek: Zapomniany bohater zapomnianej bitwy. Gazeta.pl, 22.08.2008 r.
  4. Dz. Pers. MSWojsk. Nr 1 z 04.01.1923 r., s. 7.
  5. M.P. z 1931 r. nr 18, poz. 31, poz. 39 jako „mjr ś.p. Marski-Marjański Józef”.
  6. W niektórych publikacjach nazwisko Marjańskiego zapisywane jest w błędnej formie Mariański.
  7. a b c Żołnierze Niepodległości ↓.
  8. Lista starszeństwa 1917 ↓, s. 21, jako Jan Marjański.

Oceń: Józef Marjański

★★★★★
Średnia ocena:4.83 Liczba ocen:23