Jan Woleński

---

Życiorys

Jan Woleński urodził się w rodzinie o żydowskich korzeniach.

Edukacja

W latach 1958–1963 podejmował studia z zakresu prawa na Uniwersytecie Jagiellońskim (UJ). W tym samym czasie, od roku 1960 do 1964, studiował również filozofię na tej samej uczelni. Jego praca doktorska, nosząca tytuł „Filozofia lingwistyczna a jurysprudencja analityczna”, została z powodzeniem obroniona w 1968 roku na Wydziale Prawa UJ pod kierunkiem prof. Kazimierza Opałka. W 1972 roku uzyskał stopień doktora habilitowanego w teorii prawa, pisząc pracę „Logiczne problemy wykładni prawa” również na Uniwersytecie Jagiellońskim.

Kariera naukowa

• 1963–1965: asystent na UJ,
• 1965–1968: starszy asystent na UJ,
• 1968–1974: adiunkt na UJ,
• 1974–1979: docent na UJ,
• 1979–1988: docent na Politechnice Wrocławskiej,
• 1988–1990: docent na UJ,
• 1990–1992: profesor nadzwyczajny na UJ,
• Od 1992: profesor zwyczajny na UJ,
• Wykładał również jako profesor zwyczajny w Wyższej Szkole Informatyki i Zarządzania w Rzeszowie.

Działalność społeczna

Jan Woleński był członkiem PZPR od 1965 roku. Po wprowadzeniu stanu wojennego w 1981 roku opuścił szeregi tej partii. W okresie 1980–1990 zasiadał w NSZZ „Solidarność”. Działał również jako wydawca podziemnej gazetki „Riposta” w latach 1983–1985, która ukazywała się we Wrocławiu. W tym czasie, z powodu wystąpienia z PZPR, nie otrzymywał paszportu w latach 1982–1986 i był poddany zakazowi prowadzenia zajęć dydaktycznych na Politechnice Wrocławskiej w latach 1982–1988. W tym czasie również wstrzymano proces nadania mu tytułu profesora. W 2007 roku był jednym z założycieli Ruchu na Rzecz Demokracji w Krakowie. Obecnie jest członkiem Rady Programowej Konwersatorium „Doświadczenie i Przyszłość”. Ponadto, był członkiem-założycielem reaktywowanego Żydowskiego Stowarzyszenia B’nai B’rith w Polsce i w latach 2007–2012 pełnił funkcję wiceprezydenta. Jan Woleński jest ateistą i w latach 60. XX wieku był związany ze Stowarzyszeniem Ateistów i Wolnomyślicieli. Od 2007 roku jest członkiem Komitetu Honorowego Polskiego Stowarzyszenia Racjonalistów.

Dorobek naukowy i popularnonaukowy

Jan Woleński jest uznawany za wybitnego kontynuatorę tradycji szkoły lwowsko-warszawskiej.

W 2013 roku otrzymał prestiżową Nagrodę Fundacji na rzecz Nauki Polskiej w kategorii nauki humanistyczne i społeczne. Nagroda ta była przyznana za jego wszechstronną analizę dokonań w ramach szkoły lwowsko-warszawskiej oraz za ich wkład w międzynarodowy dyskurs współczesnej filozofii.

W dorobku naukowym Woleńskiego znajduje się niemal 2000 publikacji, które obejmują zarówno teksty naukowe, jak i popularnonaukowe. Z tego 650 prac zostało napisanych w językach obcych. W skład jego osiągnięć wchodzą: 29 książek, 620 artykułów naukowych, 84 autoreferaty i abstrakty, 5 skryptów, oraz 363 różnego rodzaju artykułów, w tym dyskusyjnych, polemicznych, informacyjnych, słownikowych, okolicznościowych i popularnonaukowych. Dodatkowo, napisał 195 recenzji, 30 prac edytorskich, 15 przedruków oraz 6 przekładów.

W swoim dorobku naukowym był także promotorem 25 prac doktorskich oraz recenzentem 27 prac doktorskich i habilitacyjnych.

Członkostwo w towarzystwach naukowych

Jan Woleński jest znaczącą postacią w dziedzinie nauki. Jego członkostwo w różnych towarzystwach naukowych jest dowodem na jego aktywność oraz uznanie w środowisku akademickim.

• Był członkiem korespondentem w Polskiej Akademii Umiejętności od 2010 roku, a od 2020 roku uzyskał status członka rzeczywistego,
• Jest także członkiem zwyczajnym Towarzystwa Naukowego Warszawskiego,
• Odznacza się członkostwem korespondenta w Polskiej Akademii Nauk,
• Współpracuje z Institut International de Philosophie,

W latach 2005–2008 pełnił funkcję prezydenta Europejskiego Towarzystwa Filozofii Analitycznej. Jego wkład w rozwój dyscypliny jest również widoczny dzięki działalności w komitecie redakcyjnym czasopisma „Theoria”.

Nagrody

Nagrody naukowe

Jan Woleński, będąc znaczącą postacią w środowisku naukowym, otrzymał wiele wyróżnień, które potwierdzają jego wkład w rozwój filozofii. Wśród nich znajduje się Nagroda im. Tadeusza Kotarbińskiego w dziedzinie filozofii, którą przyznano mu w 1987 roku przez Wydział I PAN.

W 1991 roku zdobył Societatis Scientiarium Varsoviensis Premium Triennale, a pięć lat później, w 1996 roku, uzyskał Nagrodę Naukową miasta Krakowa. W 2001 roku wyróżniono go Nagrodą Prezesa Rady Ministrów za wybitny dorobek naukowy. Jego osiągnięcia naukowe zostały również docenione w 2013 roku, kiedy to przyznano mu Nagrodę Fundacji na rzecz Nauki Polskiej.

Doktoraty honorowe

W 2020 roku Jan Woleński został uhonorowany tytułem doktor honoris causaUniwersytetu Łódzkiego, co stanowi wyraz uznania dla jego dorobku intelektualnego.

Profesury honorowe

Kolejnym ważnym wyróżnieniem była nominacja na profesora honorowegoUniwersytetu Jagiellońskiego w 2022 roku, co potwierdza jego serdeczne związki z Krakowem i tamtejszymi uczelniami.

Ordery i odznaczenia

Wielki wkład Woleńskiego w edukację oraz jego działalność na rzecz kultury i nauki zostały odznaczone. W 1997 roku otrzymał Medal Komisji Edukacji Narodowej, a w 2011 roku Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski.

Nagrody kulturalne

W obszarze literatury, Woleński również odniósł sukces. W 2004 roku zdobył Nagrodę Krakowska Książka Miesiąca za listopad za swoją książkę Granice niewiary. W 2020 roku przyznano mu Kowadło Kuźnicy, które zostało uhonorowane przez Stowarzyszenie „Kuźnica”, gdzie jego działalność znacząco przyczyniła się do kultury i nauki.

Publikacje (wybór)

Jan Woleński to wybitny filozof i naukowiec, który w swoim dorobku publikacyjnym posiada wiele znaczących prac, które wpływają na różne dziedziny nauki, w tym prawo i logikę.

W jego aktywności naukowej można znaleźć dzieła, które przyczyniły się do rozwoju myśli filozoficznej i analitycznej w Polsce. Oto wybrane pozycje:

• Wstęp do nauki o państwie i prawie, wraz z Marią Borucką-Arctową, UJ, Kraków, 1972 (wyd. 3.),
• Z zagadnień analitycznej filozofii prawa, Quaestiones ad philosophiam analyticam iuris pertinentes, Warszawa, PWN, 1980,
• Filozoficzna szkoła lwowsko-warszawska, Warszawa, PWN, 1985,
• Logic and philosophy in the Lvov-Warsaw school, Dordrecht, London, Kluwer, 1989,
• Kotarbiński, Wiedza Powszechna, Warszawa, 1990,
• Kotarbinski: logic, semantics and ontology (ed.), Dordrecht, Kluwer Academic Publishers, 1990,
• Metamatematyka a epistemologia, Warszawa, PWN, 1993,
• Philosophical Logic in Poland (ed.), Dordrecht, London, Kluwer Academic Publishers, 1994,
• Wstęp do prawoznawstwa, wraz z Marią Borucką-Arctową, WPiAUJ, Kraków, 1995,
• W stronę logiki, Aureus, Kraków, 1996. (Wybór artykułów.),
• Szkoła Lwowsko-Warszawska w polemikach, Warszawa, Scholar, 1997,
• Alfred Tarski and the Vienna circle: Austro-Polish connections in logical empiricism, wydane wraz z Eckehartem Köhlerem, Dordrecht, London, Kluwer Academic, 1999,
• Okolice filozofii prawa, Universitas, Kraków, 1999,
• Epistemologia, 3 tomy, Aureus, Kraków, 2000,
• Myśli filozoficzne i jeszcze inne, Universitas, Kraków, 2000,
• Granice niewiary, Wydawnictwo Literackie, Kraków, 2004,
• Epistemologia. Poznanie, prawda, wiedza i realizm, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, 2006,
• Lustracja jako zwierciadło, Universitas, 2007,
• Historia filozofii polskiej, wraz z Janem Skoczyńskim, Wydawnictwo WAM, Kraków, 2010,
• Szkice o kwestiach żydowskich, Wydawnictwo Austeria Klezmerhojs, Kraków, Budapeszt, 2011,
• Essays on Logic and Its Applications in Philosophy, Peter Lang, Frankfurt am Main 2011,
• L’école de Lvov-Varsovie: Philosophie et logique en Pologne (1895-1939), Vrin, Paris 2011,
• Historico-Philosophical Essays, v. 1, Copernicus Center Press, Kraków 2013,
• Wykłady z analitycznej filozofii balangi, Brosz, Rzeszów 2013,
• Jan Woleński. Wierzę w to, co potrafię zrozumieć, rozmawiają S. Kołodziejczyk, J. Prusak i J. Workowska, Copernicus Center Press, Kraków 2014,
• Wykłady o naturalizmie, Wydawnictwo UMK, Toruń 2016,
• Logika i inne sprawy, Wyższa Szkoła Informatyki i Zarządzania, Rzeszów/Copernicus Center Press, Kraków 2017, 330 s.,
• Logic and Its Philosophy, Peter Lang, Berlin 2018,
• Dwa szkice o Holokauście, Austeria, Kraków 2019,
• Semantics and Truth, Springer Nature, Heidelberg 2019,
• Rozmaitości filozoficzne i inne, Universitas, Kraków 2022,
• Hasło Systemy Leśniewskiego w Encyklopedii PWN.

Jego prace stanowią cenny wkład w rozwój myśli krytycznej oraz analitycznej na gruncie naukowym, dostarczając licznych materiałów do refleksji nad istotą prawa i filozofii.

---

Oceń: Jan Woleński

---