Olgierd Łotoczko

---

Życiorys

Olgierd Łotoczko, wybitny absolwent radomskiegoVI Liceum Ogólnokształcącego im. Jana Kochanowskiego, swoją przygodę z wykształceniem rozpoczął od studiów zootechnicznych w Lublinie. Krok po kroku przechodził przez różne kierunki, aż w 1962 roku ukończył historię sztuki na Uniwersytecie Wrocławskim. Już rok później, w 1963 roku, został powołany na stanowisko zastępcy Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Zielonej Górze. Nie zagrzał tam jednak miejsca długo, ponieważ jego serce skradły Bieszczady, które odkrył już w 1955 roku.

Przeniósł się do Przemyśla, gdzie przyjął rolę Powiatowego Konserwatora Zabytków. W tym okresie zrealizował szereg inicjatyw, w tym projekt zagospodarowania turystycznego zespołu urbanistyczno-architektonicznego w Kalwarii Pacławskiej. Niestety, jego wysiłki na rzecz ratowania bieszczadzkich cerkwi nie przyniosły oczekiwanych efektów i stały się powodem jego odwołania z zajmowanego stanowiska.

Na koniec 1968 roku podjął się prowadzenia studenckiego schroniska na Łopienniku, jednocześnie zajmując się ewidencjonowaniem bieszczadzkich zabytków. Jego raporty regularnie trafiały do Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Rzeszowie oraz do tamtejszego Wojewódzkiego Biura Dokumentacji Zabytków. Wtedy też zainicjował dwa duże projekty konserwatorskie: stworzenie stałej ekspozycji nagrobnej kamieniarki łemkowskiej na cmentarzu przycerkiewnym w Kotani, gdzie współtowarzyszyli mu m.in. Piotr Wojciechowski, Stanisław Latałło, Karol Broniatowski oraz Ewa Mehl, oraz ratowanie cerkwi w Łopience. Prace nad cerkwią prowadził samodzielnie i z własnych środków, co świadczy o jego determinacji.

W czasie tej działalności, stworzył koncepcję przekształcenia obszaru przy świątyni w studencką wioskę skansenową, planując przeniesienie różnych łemkowskich i bojkowskich zabytków. Miał nadzieję na utworzenie obozu dla studentów malarstwa i teatru, a cała inwestycja miała kosztować około 6,5 mln zł i obejmować powierzchnię aż 13 000 ha. Zwlekał jednak z realizacją planu z obawą przed zagładą krajobrazu Łopienki, przewidując, że konwencjonalne programy rolnicze mogłyby zniszczyć ten piękny, naturalny obszar.

W 1973 roku, kiedy objął funkcję Bieszczadzkiego Konserwatora Zabytków (od marca 1974), przeniósł się do Leska. Jego działania doprowadziły do uratowania i odnowienia cerkwi w Strwiążyku, Ustrzykach Dolnych, Rzepedzi i Turzańsku. Mimo dużego zaangażowania w sprawy kulturę i zabytków, nie zdołał zrealizować idei skansenu w Łopience, za co został uhonorowany nagrodą Ministra Kultury i Sztuki w 1975 roku. Pomimo wsparcia Głównego Konserwatora Zabytków w Warszawie, w październiku 1974 roku został zmuszony do rezygnacji z zajmowanego stanowiska z powodu nieprzychylności lokalnych działaczy PZPR.

Po odejściu z de facto pracy aksamitnej kariery, działał w oddziale Pracowni Konserwacji Zabytków w Rzeszowie, a później objął stanowisko dyrektora Domu Pracy Twórczej Stowarzyszenia Historyków Sztuki w Niedzicy, gdzie miał stworzyć niewielki skansen u stóp zamku niedzickiego.

Niestety, jego życie zakończyło się tragicznie podczas wyprawy w góry Hindukusz, gdzie zginął, nurkując w wodach rzeki Kunhar, u boku Tomasza Turczynowicza.

Olgierd Łotoczko był nie tylko znanym konserwatorem, ale także utalentowanym artystą. W trakcie studiów aktywnie uczestniczył w studenckim ruchu teatralnym, współtworząc teatr dramatyczny „Plama”, w którym pełnił funkcję reżysera oraz pisał teksty sztuk. Równocześnie zajmował się pisarstwem, tworząc zarówno prozę, jak i poezję.

W 1974 roku zawarł związek małżeński z Alicją Wróblewską, a ceremonia odbyła się w schronisku na Łopienniku. Jego życie jednak wkrótce zwróciło na siebie uwagę Służby Bezpieczeństwa, co dodało dramatyzmu jego biografii.

---

Oceń: Olgierd Łotoczko

---