Ulica Rwańska w Radomiu

Ulice i place

Ulica Rwańska to wielce istotny odcinek drogi położony w Radomiu, który znajduje się w dzielnicy Miasto Kazimierzowskie. Jest to jedna z najwybitniejszych i najstarszych ulic w tym mieście.

Begnie ona od placu Kazimierza Wielkiego do Rynku, stanowiąc ważny element komunikacyjny. Ulica ma status drogi gminnej, co podkreśla jej rolę w lokalnej infrastrukturze.

Jej całkowita długość wynosi około 245 metrów, co czyni ją stosunkowo krótką, lecz pełną historycznego znaczenia częścią Radomia.

Historia

Ulica Rwańska ma swoje korzenie sięgające późnego średniowiecza, a dokładniej pod koniec XIV wieku lub na początku XV wieku. Ta istotna arteria wychodzi z centralnej części wschodniej pierzei Rynku, łącząc go z historycznymprzedmieściem lubelskim.

Od momentu lokacji Nowego Radomia w XIV wieku aż do początku XIX stulecia, oś ulicy była zamykana od wschodu przez bramę lubelską. Była to jedna z trzech bram miejskich, obok bramy piotrkowskiej oraz iłżeckiej (krakowskiej), które stanowiły ważne punkty w systemie obronnym Miasta Kazimierzowskiego.

W czasach międzywojennych, a także wcześniej, ulica Rwańska miała istotne znaczenie handlowe i rzemieślnicze, będąc miejscem osiedlenia dla licznych Żydów. To właśnie ich działalność znacząco wpłynęła na charakter tej ulicy, czyniąc ją ważnym centrum lokalnego życia społecznego i gospodarczego.

Nazwa

Subtelne pochodzenie nazwy Rwańskiej ulicy w Radomiu stanowi interesującą zagadkę, której etymologia pozostaje nie do końca zrozumiała. Istnieje kilka teorii, według których nazwa ta może mieć charakter topograficzny. Niektórzy badacze zwracają uwagę na link do słowa rwa, które w języku polskim oznacza dół, wykop czy grób. Historycznie, ulica ta mogła pierwotnie być ścieżką prowadzącą przez teren cmentarza otaczającego kościół farnego św. Jana.

Inna teoria wiąże nazwę Rwańskiej z terminami takimi jak rwisko czy urwisko, co również wydaje się uzasadnione. Warto podkreślić, że nazwa ulicy po raz pierwszy pojawiła się w lustracji Radomia w 1554 roku, co wskazuje na jej długą historię i znaczenie w lokalnym kontekście.

Co ciekawe, Rwańska ulica wyróżnia się także swoimi nietypowymi zmianami nazw na przestrzeni lat. W okresie XIV/XV wieku aż do 1942 roku funkcjonowała jako ul. Rwańska, następnie w latach 1942-1945 została nazwana Johannisgasse, by od 1945 roku powrócić do pierwotnej nazwy. Dzięki tym historycznym przemianom możemy lepiej zrozumieć nie tylko samą ulicę, ale i kontekst społeczno-kulturowy Radomia w danym okresie.

Architektura

Ulica Rwańska w Radomiu ma bogatą historię sięgającą zamierzchłych czasów. Pomimo, że oryginalne zabudowania nie przetrwały do dzisiaj, archeologiczne badania oraz źródła historyczne sugerują, że na tym obszarze występowały drewniane konstrukcje osadzone na solidnych fundamentach z kamienia polnego. W 1554 roku, pod względem zamieszkania, przy ulicy Rwańskiej istniało 27 drewnianych domów, a ten materiał budowlany dominował w tej okolicy także na początku XIX stulecia.

W dzisiejszych czasach wzdłuż Rwańskiej możemy podziwiać klasycystyczne budynki z okresu Królestwa Polskiego, które powstały zgodnie z planem regulacyjnym Radomia z 1822 roku, reprezentując także pierwszy okres XIX wieku. Szczególnym obiektem jest kościół farny, wybudowany w latach 1360–1370 z inicjatywy Kazimierza Wielkiego, założyciela Nowego Radomia. Landmarkiem w okolicy jest również rokokowa figura św. Jana Nepomucena, która stoi na placu przed kościołem.

Od strony zachodniej ulicy uwagę przyciąga Pomnik Czynu Legionów, który upamiętnia poległych żołnierzy Legionów Polskich. Odsłonięty w 1930 roku, został zniszczony przez okupanta hitlerowskiego w 1940 i odbudowany po wojnie w 1998 roku, co stanowi ważny element pamięci narodowej.

Zabytki

W rejestrze zabytków Narodowego Instytutu Dziedzictwa znajdują się liczne obiekty usytuowane przy Rwańskiej. Oto niektóre z nich:

Warto dodać, że do Gminnej Ewidencji Zabytków Miasta Radomia, oprócz wpisanych do rejestru obiektów, zaliczają się również:

  • nr 5 – dom murowany, 1820–1830,
  • nr 6 – dom murowany, poł. XIX w.,
  • nr 7 – dom murowany, 1818–1823,
  • nr 9 – kamienica, 1826–1927, 2. poł. XIX w.,
  • nr 10 – dom murowany, ok. 1823,
  • nr 11 – dom murowany, 2. poł. XIX w.,
  • nr 12 – dom murowany, ok. 1823,
  • nr 13 – dom murowany, ok. 1828,
  • nr 14 – dom murowany, ok. 1828,
  • nr 15 – dom murowany, 1. poł. XIX w.,
  • nr 16 – dom murowany, ok. 1823, koniec XIX w.,
  • nr 17 – dom murowany, poł. XIX w.,
  • nr 18 – dom murowany, 1812, 1821,
  • nr 16/18 – fragment murów obronnych, 2. poł. XIV w.,
  • nr 21 – dom murowany, poł. XIX w.,
  • nr 25 – dom murowany, 1. poł. XIX w.

Przypisy

  1. Rejestr zabytków nieruchomych – województwo mazowieckie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30.09.2024 r. [dostęp 16.10.2019 r.]
  2. a b Wykaz oraz przebieg dróg krajowych, wojewódzkich, powiatowych i gminnych na terenie Radomia. Miejski Zarząd Dróg i Komunikacji w Radomiu, 01.04.2019 r. [dostęp 22.10.2019 r.]
  3. Geoportal. [dostęp 22.10.2019 r.]
  4. J. Sekulski, Encyklopedia Radomia, Radom 2009, s. 122
  5. a b c d J. Sekulski, Encyklopedia Radomia, Radom 2009, s. 279
  6. S. Piątkowski, Radom: Historia miasta, Radom 2005, s. 101
  7. Gminny program opieki nad zabytkami dla gminy miasta Radomia na lata 2017–2020, 2017 r., s. 72–73, 88
  8. Krupa 1996, s. 188–189
  9. Studium historyczno-urbanistyczne śródmieścia Radomia, 1998, s. 25
  10. red. W. Kalinowski, Urbanistyka i architektura Radomia, Lublin 1976, ss. 73–102
  11. Krupa 1996, s. 188
  12. Krupa 1996, s. 189
  13. BIP UM Radom, Uchwała nr 330/2012 w sprawie podziału Radomia na obszary Systemu Informacji Miejskiej

Oceń: Ulica Rwańska w Radomiu

★★★★★
Średnia ocena:4.67 Liczba ocen:19