Kościół św. Jana Chrzciciela w Radomiu

---

Historia

Kościół pw. św. Jana Chrzciciela w Radomiu ma bardzo bogatą historię, sięgającą najprawdopodobniej czasów po 1325 roku. Warto zauważyć, że dokładna data erygowania tej świątyni nie jest znana, ale istnieją silne przesłanki, że mogło to mieć miejsce przed lokacją miasta przez Kazimierza Wielkiego, realizowaną w latach 1340-1360.

Podczas lokacji w 1364 roku nowa parafia pw. św. Jana zyskała swoje obszary, a pierwsze wzmianki o niej pochodzą z 1408 roku. W okresie około 1360-1370, wzniesiono jednonawowy kościół, którego budowę sfinansowano z fundacji króla Kazimierza Wielkiego. W kolejnych wiekach dominowała ekspansja architektoniczna tej świątyni. W XV i XVI wieku wzniesiono kilka kaplic, z czego pierwszą była kaplica Świętego Krzyża. Wśród nimi wyróżnia się kaplica różańcowa, ufundowana w 1481 roku przez Jana Warcaba, radomskiego mieszczanina.

Kolejnymi kaplicami były Kosnowska, dedykowana św. Annie, wzniesiona w 1495 roku przez Wojciecha i Annę Kościeni, oraz Baryczkowska z 1500 roku, która została zbudowana przez Stefana Baryczkę. W latach 1481-1483 w Radomiu przebywał także Święty Kazimierz Jagiellończyk, który regularnie korzystał z tej świątyni. Natomiast w 1495 roku jego brat, Kazimierz IV Jagiellończyk, oraz Fryderyk, dostąpili zaszczytu kardynalskiego, co miało miejsce w kościele.

W 1588 roku biskup Jerzy Radziwiłł wprowadził zakaz grzebania zmarłych w kościele pod ołtarzami. Kościół pamięta także o bibliotece istniejącej w XVI wieku, w której znajdowało się 170 woluminów łacińskich. W pierwszej połowie XVII wieku z fundacji Jana Kochanowskiego zbudowano nową kaplicę, początkowo zwana kaplicą Kochanowskich, później znaną także jako kaplica św. Magdaleny oraz Pana Jezusa. Dalsze przekształcenia były widoczne w kaplicach Koskowskiej i Baryczkowskiej, które stały się częścią krużganków.

W 1752 roku kościół częściowo stracił sklepienie, a w początkach XIX wieku doznał poważnych zniszczeń. W latach 1817-1838 przeprowadzono szeroką restaurację, w wyniku której znacznie zmieniono wygląd kościoła. Nowe podwyższenie nawy, nowy dach sygnaturki oraz neogotycka fasada były wyrazem nowego oblicza świątyni. W latach 1837-1840 odnowiono również malowidła sklepienia w prezbiterium, co doprowadziło do jego rekonsekracji w 1844 roku.

Podczas dalszych prac konserwatorskich w 1881-1889, podwyższono wieżę, a w 1888 roku odnowiono kaplicę Kochanowskich. Największe zmiany miały miejsce w latach 1908-1909, kiedy dzięki staraniom ks. inf. Piotra Górskiego, kościół przeszedł gruntowną przebudowę według projektu Józefa Dziekońskiego. Kościół, który obecnie znamy, jest już w stylu neogotyckim i orientowanym, a poza nim zachowały się jedynie elementy z dawnych budowli, takie jak północna ściana nawy.

W ceremonii, która miała miejsce 22 maja 1822 roku, w kościele ochrzczono również Wandę Malczewską oraz, w 1854 roku, malarza Jacka Malczewskiego. Ważnym wydarzeniem był również pobyt kard. Karola Wojtyły w dniu 21 sierpnia 1977 roku, który został upamiętniony specjalną tablicą.

W nocy 24 stycznia 1941 roku w pobliżu kościoła doszło do aresztowania bł. ks. Kazimierza Grelewskiego, marka, który następnie został osadzony w obozie Dachau. Wnętrze kościoła kryje także tablice epitafijne z XIX wieku, z których część przetrwała wojnę, a inne uległy zniszczeniu. Na terenie kościoła do 1797 roku znajdował się cmentarz, który zamknięto, a dziś w tym miejscu można znaleźć figurę św. Jana Nepomucena oraz inne pamiątki po dawnych pochowanych, w tym kamienne krzyże i płyty nagrobne.

---

Oceń: Kościół św. Jana Chrzciciela w Radomiu

---