Parafia św. Jana Chrzciciela w Radomiu

---

Historia

Parafia pw. św. Jana Chrzciciela została założona po roku 1325, z możliwym wcześniejszym powstaniem przed lokalizacją miasta, która miała miejsce za czasów Kazimierza Wielkiego.

Król ten, panujący w latach 1330–1370, zdecydował o lokacji Nowego Radomia najpierw na prawie średzkim pomiędzy rokiem 1340 a 1360, a następnie w 1364 roku na prawie magdeburskim. Wraz z tą decyzją utworzono również nową parafię pod wezwaniem św. Jana.

Najwcześniejsza znana wzmianka o tej parafii pochodzi z roku 1408, co miało miejsce przed 27 lipca tego samego roku.

Kościół

Historia kościoła zaczyna się w latach 1360–1370, kiedy to z inicjatywy Kazimierza Wielkiego wzniesiono z czerwonej cegły pierwotną, jednonawową świątynię. W kolejnych wiekach, szczególnie w XV i XVI, dobudowane zostały kaplice boczne. Z tej epoki przetrwała szczególnie kaplica różańcowa, fundowana przez mieszczanina Jana Warcaba w 1481 roku. Warto zauważyć, że św.Kazimierz Jagiellończyk, przebywając w Radomiu w latach 1481–1483, traktował tę świątynię jako miejsce zamkowe oraz centrum swojej modlitwy.

W 1495 roku kościół stał się miejscem wyjątkowego wydarzenia, gdy syn króla Kazimierza Jagiellończyka, Fryderyk, received a solemn bull appointing him to the cardinalate. Z kolei w XVII wieku powstała późnorenesansowa kaplica, finansowana przez Jana Kochanowskiego, chorążego kozienickiego.

Poddawany licznych renowacjom, kościół w początkach XIX wieku doznał poważnych uszkodzeń. Restauracja miała miejsce w latach 1817–1838, podczas której podwyższono ściany nawy, a nowy dach na sygnaturkę został założony. Wieża była również podwyższona, a elewacja otynkowana, co nadało zastanawiający neogotycki wystrój zachodniej fasady. Malowidła w prezbiterium odnowiono w latach 1837–1840, a po tych wszystkich pracach kościół został rekonsekrowany w 1844 roku.

W dalszym ciągu kościół przechodził wiele zmian. W latach 1881–1889 wieża została odrestaurowana i podwyższona o piątą kondygnację, a w latach 1908–1909, z inicjatywy ks. inf. Piotra Górskiego, przeprowadzono gruntowną przebudowę według projektu architekta Józefa Dziekońskiego.

Obecnie kościół prezentuje się jako orientowany, neogotycki obiekt jednonawowy z dobudowaną nawą boczną. Z pierwotnego budynku zachowały się jedynie prezbiterium, północna ściana nawy z kaplicą różańcową oraz wieża oraz kaplica Kochanowskich. Kolejna restauracja miała miejsce w latach sześćdziesiątych XX wieku. Polichromię wykonano w 1972 roku, a restauracja zewnętrzna miała miejsce w roku 1973. Prace te prowadzone były pod okiem prof. Wacława Taranczewskiego, a ich wykonanie zlecone ks. inf. Stanisławowi Sikorskiemu. Polichromia nawiązuje w swoim stylu do gotyckich wnętrz.

W murach kościoła pw. św. Jana miała miejsce ceremonia chrztu Sługi Bożej Wandy Malczewskiej w 1822 roku. Natomiast w 1854 roku chrzest przyjął tutaj malarz Jacek Malczewski. W kościele znajduje się także tablica upamiętniająca wizytę kard. Karola Wojtyły, która miała miejsce 21 sierpnia 1977 roku.

W latach 1932–1935 w sąsiedztwie kościoła powstał Dom Katolicki. Obiekt posiadał mieszkania dla księży na piętrach, a na parterze znajdowała się sala parafialna z estradą. W nocy z 24 stycznia 1941 roku bł. ks. Kazimierz Grelewski został aresztowany w budynku parafialnym, a później zesłany do obozu w Dachau, gdzie zginął 9 stycznia 1942 roku.

Warto także wspomnieć, że od XV do XVIII wieku w parafii funkcjonował drewniany kościół św. Ducha, który pełnił rolę kościoła szpitalnego dla przytułku znajdującego się za murami miejskimi w okolicach Bramy Piotrkowskiej. Do końca XVIII wieku proboszcz fary miał również pod swoją opieką niewielki kościół św. Leonarda, zlokalizowany w pobliżu trakcie lubelskim.

Zasięg parafii

Parafia św. Jana Chrzciciela w Radomiu obejmuje wiernych zamieszkujących różne ulice w tej okolicy. W skład zasięgu parafii wchodzą mieszkańcy ulokowani przy kilku kluczowych adresach.

Do głównego obszaru parafii zalicza się następujące ulice:

• Anielewicza,
• Bernardyńska,
• Bóżnicza,
• Dzika,
• Focha,
• Grochowa,
• Grodzka,
• Inżynierska,
• Kanałowa,
• Kilińskiego,
• Kopernika,
• Koszarowa,
• Krakowska,
• Malczewskiego,
• Mała,
• Mireckiego,
• Narutowicza (bez nr 1, 1A, 1B),
• Okulickiego (do rzeki Mlecznej),
• Plac Jagielloński,
• Podwalna,
• Przyborowskiego,
• Reja,
• Rwańska,
• Rzemieślnicza,
• Rynek,
• Stańczyka,
• Struga (nr 2, 4, 8),
• Szewska,
• Szpitalna,
• Szwarlikowska,
• Traugutta (od nr 39 do 55, nieparzyste),
• Tybla,
• Wałowa,
• Warzywna,
• Wąska,
• Wernera (do rzeki Mlecznej),
• Witolda,
• Wolność,
• Żeromskiego (nr 2 i nieparzyste od nr 5 do 51),
• Żytnia.

Duszpasterze

Parafia św. Jana Chrzciciela w Radomiu może poszczycić się bogatą historią duszpasterzy, którzy przez lata kształtowali życie religijne lokalnej społeczności. Poniżej przedstawiamy listę proboszczów tej parafii, których posługi wpisały się w dzieje kościoła od XVII wieku:

• ks. Walenty Gniewisz pełnił posługę od 1660 do 1693 roku,
• ks. Stanisław Ostrowski od 1693 do 1770 roku,
• krótki, bowiem tylko roczny okres proboszczowania miał ks. Krystyn Dunin-Karwicki w latach 1700-1701,
• w latach 1701–1726 pracował ks. Paweł Augustyn Kochmański,
• ks. Andrzej Antoni Myszkowski pełnił swoje obowiązki od 1726 do 1732,
• następnie ks. Grzegorz Michalski od 1732 do 1738 roku,
• w roku 1738 urząd przejął ks. Andrzej Gryziewicz, pozostając aż do 1770,
• w latach 1770–1780 służył ks. Józef Wąsowicz,
• następnie parafię prowadził ks. Stefan Możdżeński od 1780 do 1802 roku,
• od 1802 do 1821 posługę sprawował ks. Karol Riese,
• w latach 1821–1838 parafię prowadził ks. Józef Satrian,
• ks. Michał Kobierski działał niezwykle długo, bowiem od 1839 aż do 1876 roku,
• po nim, od 1876 do 1903, funkcje pełnił ks. Józef Urbański,
• na początku XX wieku, od 1903 do 1930, parafię prowadził ks. inf. Piotr Górski,
• od 1931 do 1952 proboszczem był ks. kan. Wacław Kosiński,
• kolejno, od 1954 do 1957, stanowisko zajmował ks. Stanisław Skurski,
• ks. prał. Jan Węglicki kierował parafią przez czternaście lat, do 1971 roku,
• w latach 1971–1993 proboszczem był ks. inf. Stanisław Sikorski,
• później, od 1995 do 2001 posługę pełnił ks. kan. Maciej Pachnik,
• wreszcie, przed obecnym proboszczem, parafią kierował ks. prał. Stanisław Kula od 2001 do 2012 roku,
• współczesnym proboszczem jest ks. Mirosław Nowak, który objął funkcję od 2012 roku.

Oprócz proboszczów, parafia może także pochwalić się działalnością wikariuszy, takich jak: ks. Robert Faliński, który dołączył do wspólnoty duchownej w 2019 roku, oraz ks. Damian Sadza, posługujący od 2020 roku. Warto również wspomnieć o osobach posługujących jako kapelani szpitalni, w tym ks. kan. Mirosław Bandos, który objął tę funkcję w 1997 roku, oraz ks. Przemysław Wójcik, pełniący rolę kapelana od 2018 roku.

---

Oceń: Parafia św. Jana Chrzciciela w Radomiu

---