Katedra Opieki Najświętszej Maryi Panny w Radomiu

---

Historia

W wyniku kasacji Kolegium Pijarów w 1864 roku, pozostały w Radomiu tylko dwa kościoły, które mogły wciąż służyć wiernym: parafialny Kościół św. Jana Chrzciciela w Radomiu oraz kościół filialny św. Katarzyny, należący do zakonu bernardynów. W latach 1863–1864, gdy świątynia św. Jana została zamknięta na czas remontu, okazało się, że kościół św. Katarzyny, który pomieścił tylko tysiąc wiernych, był niewystarczający dla przeszło 80-tysięcznej społeczności.

W 1873 roku, biskup diecezji sandomierskiej, Józef Juszyński, skierował do władz carskich prośbę o pozwolenie na budowę nowej świątyni. Na zlecenie księdza infułata Józefa Urbańskiego, proboszcza farnego, architekt Antoni Wąsowski stworzył dwa projekty nowego kościoła. Chociaż rozpoczęto zbieranie datków na budowę nowej świątyni (Kronika Radomska informuje, że w 1886 roku Zdzisław Szemianowski przekazał pierwszą ofiarę w wysokości 5 rubli), to jednak zgodę władz uzyskano dopiero później. W 1895 roku powstał Komitet Obywatelski, którego celem było zbieranie funduszy na nową budowlę.

W 1890 roku „Gazeta Radomska” opublikowała artykuł proboszcza Józefa Urbańskiego, który podkreślił konieczność budowy nowej świątyni oraz zachęcił wiernych do składania ofiar. Sam zadeklarował wsparcie finansowe w wysokości 1000 rubli, co sprowokowało napływ ofiar od kolejarzy i innych darczyńców. W 1896 roku prof. Józef Pius Dziekoński z Warszawy został poproszony o przygotowanie projektu nowego kościoła.

W 1898 roku otrzymano zgodę na budowę nowej świątyni w Radomiu. Wiosną następnego roku rozpoczęto prace nad fundamentami, które biskup Antoni Franciszek Sotkiewicz poświęcił 14 września 1899 roku. Od roku 1900 trwały prace murarskie. W 1906 roku miała miejsce msza polowa przed budującym się kościołem, którą prowadził ksiądz Marian Józef Ryx, który później został biskupem sandomierskim. 22 listopada 1908 roku, kościół został poświęcony przez księdza kanonika Piotra Górskiego, ponieważ stolica biskupia była wtedy wakująca po śmierci biskupa Stefana Zawierowicza.

W 1909 roku w prawej wieży zawieszono trzy dzwony: największy św. Michał, średni św. Józef oraz mały św. Piotr, a także otynkowano nawę główną oraz transept. Montaż ołtarza głównego zakończono w 1911 roku, wówczas to odprawiano msze i nabożeństwa, mimo skromnego wyposażenia i braku licznych ławek oraz witraży. W 1913 roku zainstalowano 23-głosowe organy dostarczone przez firmę Stanisława Jagodzińskiego, a w 1916 roku wmurowano w boczny ołtarz przy prawej nawie tablicę poświęconą zmarłemu Henrykowi Sienkiewiczowi. Główne prace wykończeniowe w wnętrzu świątyni zrealizowano w 1918 roku.

W 1936 roku miała miejsce konsekracja pięciu bocznych ołtarzy przez ks. bpa Pawła Kubickiego. Podczas II wojny światowej, hall kongresowy parafii został przekształcony w tymczasowy oboz jeńców wojennych. Niemieckie władze podjęły próbę demontażu dzwonów, jednak akcja ta zakończyła się niepowodzeniem, a jedynie dzwon z sygnaturki został zdjęty.

Równocześnie, w kościele zapoczątkowano kult Matki Bożej Opiekunki Kościoła, do której zwracano się z modlitwą o wolność ojczyzny od hitleryzmu. 11 czerwca 1962 roku, ksiądz biskup Piotr Gołębiowski, beatyfikował kościół pod wezwaniem Opieki Najświętszej Maryi Panny. W 1989 roku, w świątyni zakończono prace wykończeniowe, w tym dodano nowe tynki, sgraffita oraz polichromie autorstwa Klaryski z Torunia, a także przeprowadzono renowację ołtarzy oraz częściową wymianę blachy na dachu. 10 czerwca przetransportowano do Radomia relikwie św. Kazimierza.

4 czerwca 1991 roku, Radom odwiedził papież Jan Paweł II. Po jego wizycie w konkatedrze pozostały tablice pamiątkowe: w prawej nawie tablica dotycząca nawiedzenia katedry przez papieża oraz w lewej nawie tablica poświęcona przez niego osobiście. Następnie, 4 czerwca 2008 roku, biskupi Zimowski oraz Materski dokonali poświęcenia pomnika Jana Pawła II.

Architektura

Kościół w Radomiu to imponująca trójnawowa bazylika, która wyróżnia się swoim transeptem oraz bogato rozczłonkowaną fasadą. Na pierwszym planie tej architektonicznej kompozycji znajdują się okazała rozeta oraz trzy portale, które przyciągają uwagę odwiedzających.

Projekt budowli czerpie inspiracje z gotyku francuskiego, co przejawia się w zastosowaniu systemu przypór oraz łuków odporowych. Takie detale architektoniczne nie tylko nadają świątyni majestatyczny wygląd, ale także umożliwiają jej odporność na zmiany atmosferyczne.

Wysokie na 72 metry wieże, z charakterystycznym kształtem, z powodzeniem nawiązują do jeszcze wyższej wieży kościoła mariackiego w Krakowie, co dodatkowo podkreśla ich unikalność i miejsce w polskiej architekturze sakralnej.

---

Oceń: Katedra Opieki Najświętszej Maryi Panny w Radomiu

---