Kolegium Pijarów w Radomiu

Uczelnie

Kolegium Pijarów w Radomiu to intrygujący obiekt architektoniczny, łączący w sobie elementy klasycyzmu i baroku. Jego lokalizacja przy Rynku czyni go jednym z ważnych punktów w mieście. Budynek nie tylko zachwyca swoim stylem, ale również stanowi integralną część szlaku turystycznego pod nazwą Zabytki Radomia.

Jako jeden z kluczowych elementów architektonicznych Radomia, Kolegium Pijarów przyciąga uwagę zarówno mieszkańców, jak i turystów. Warto zatem zgłębić historię i znaczenie tego miejsca, aby w pełni docenić jego walory kulturowe.

Historia

Wiosną 1682 roku Pijarzy przybyli do Radomia, co zapoczątkowało ich obecność w tym mieście. Początkowo posługiwali się kilkoma domami, które zlokalizowane były w południowej części rynku. W 1684 roku Marcin Dunin Wąsowicz zrealizował swoją wizję, fundując pierwszy drewniany kościół pod wezwaniem św. Marcina, który wchodził w skład zespołu pijarskiego. W latach 1737–1756 powstał nowy gmach zaprojektowany przez Antonio Solariego, nadwornego architekta z czasów saskich. Niestety, projekt nie został w pełni zrealizowany.

W okresie lat 1818–1820, kiedy Radom znajdował się w królestwie kongresowym, do istniejącej zabudowy dobudowano klasycystyczne skrzydło północne z ryzalitem, które stało się reprezentacyjną fasadą od strony Rynku. Zaledwie kilka lat później, w latach 1824–1825, w miejscu drewnianego kościoła pw. św. Marcina wzniesiono nowy, murowany kościół, tym razem pod wezwaniem św. Jana Kantego. Od 1830 roku szkoła zakonna funkcjonowała jako placówka rządowa.

W wyniku represji po powstaniu styczniowym w 1864 roku, zgromadzenie pijarskie zostało zlikwidowane, co doprowadziło do laicyzacji placówki. W 1873 roku zlikwidowano kościół pw. św. Jana Kantego, a jego miejsce w 1888 roku zajęła cerkiew prawosławna. W 1892 roku do istniejących budynków dobudowano nową neoklasycystyczną aulę, a Gimnazjum gubernialne mieszkało tu aż do ewakuacji Rosjan z terenu królestwa kongresowego w 1915 roku.

W latach 1945–1974 budynek był wykorzystywany do celów dydaktycznych, goszcząc licea: im. Jana Kochanowskiego oraz im. Tytusa Chałubińskiego. W 1976 roku obiekt został przekazany Muzeum Okręgowemu, które do dziś jest jego stałym użytkownikiem.

Architektura

Architektura Kolegium Pijarów w Radomiu to niezwykle interesujący temat, który wciąż fascynuje zarówno miłośników historii, jak i architektury. Zespół budynków popijarskich prezentuje unikalne elementy dostrzegalne w ich konstrukcji i układzie przestrzennym.

Kolegium

Frontowe skrzydło, które głównie zwraca się w kierunku Rynku, zostało zaprojektowane w formie wydłużonego prostokąta. Cały kompleks jest podpiwniczony, a jego fasada, składająca się z siedemnastu osi, przyciąga uwagę swym płytkim, siedmioosiowym ryzalitem. Ryzalit ten zdobi czterokolumnowy portyk toskański, który wykonany jest w stylu wielkiego porządku, i osłonięty jest attyką balustradową. Gzymsy dzielące poszczególne kondygnacje, jak również koronujący gzyms, mają odpowiednio profilowane krawędzie.

Szczególnie cenne są zachowane elementy pierwotnego układu wnętrz, zwłaszcza w zachodniej części budynku, która najbardziej przypomina oryginalny projekt Solariego. Warto zauważyć korytarz zachodni, a także sklepienia piwnic i parteru, które wyróżniają się belkowanymi stropami w niektórych pomieszczeniach piętra. Interesującym akcentem są relikty średniowiecznych murów obronnych z bramą krakowską (iłżecką), wkomponowane w budynki założenia popijarskiego od strony ulicy Wałowej.

Dawny kościół

Kolejnym istotnym elementem jest dawny kościół, który stanowił jednonawową i dwukondygnacyjną świątynię. Jej prezbiterium skierowane jest na południe, a obecnie budowla jest podzielona stropem. Mimo tego, zachowany został gzyms koronujący, który przyciąga wzrok i stanowi świadectwo architektonicznego dziedzictwa tego miejsca.

Przypisy

  1. J. Sekulski, Encyklopedia Radomia, Radom 2009 r., ss. 109–110
  2. Szlak Turystyczny Zabytki Radomia. Centrum Informacji Turystycznej w Radomiu.
  3. a b c red. J. Łoziński, B. Wolff, Katalog zabytków sztuki w Polsce, t. III, z. 10, Warszawa 1961 r., ss. 31–32

Oceń: Kolegium Pijarów w Radomiu

★★★★★
Średnia ocena:4.63 Liczba ocen:14