Roman Machnicki

---

Życiorys

Roman Machnicki przyszedł na świat 24 lipca 1989 roku w Radomiu, w rodzinie o imionach Ewaryst i Franciszka z Hantzów. Jego edukacja rozpoczęła się w miejscowym gimnazjum, a następnie kontynuował naukę w Szkole Handlowej w Radomiu. W czasie rewolucji 1905 roku, pomiędzy rokiem 1905 a 1907, zaangażował się w działalność Organizacji Bojowej Polskiej Partii Socjalistycznej (PPS). Wkrótce stał się częścią „uczniowskiej piątki bojowej”, którą dowodził Wacław Zbrowski, używający pseudonimu „Braciszek”. W skład piątki wchodzili również Jan Gruszczyński, Jerzy Pieczynis, Stefan Rodkiewicz, Stanisław Werner oraz Teodor Latomski, wszyscy związani z „handlówką”.

Wielką zmianą w jego życiu było rozpoczęcie studiów na Wydziale Chemiczno–Technicznym Szkoły Politechnicznej we Lwowie, gdzie kształcił się od 1908 do 1912 roku. W tym czasie przynależał do Związku Walki Czynnej oraz Związku Strzeleckiego, co wyznaczało jego przyszłe, wojskowe zaangażowanie.

Po wybuchu I wojny światowej, w sierpniu 1914 roku, dołączył do Legionów Polskich i stał się żołnierzem jazdy. Już od 27 sierpnia 1914 roku pełnił funkcję zastępcy dowódcy plutonu, a niebawem został dowódcą tego plutonu w szwadronie porucznika Władysława Beliny-Prażmowskiego. W ciągu kilku miesięcy został awansowany do stopnia podporucznika kawalerii 9 października 1914 roku, a następnie porucznika 1 grudnia 1915 roku. Od 1 stycznia 1916 roku pełnił rolę dowódcy szwadronu w 2 pułku ułanów.

Po kryzysie przysięgowym został aresztowany przez Austriaków w Borysławiu i przetrzymywany przez cztery miesiące. Po odzyskaniu wolności, pełnił funkcję komendanta jednostki Polskiej Organizacji Wojskowej. W końcowej fazie wojny, 1 listopada 1918 roku, brał udział w rozbrajaniu garnizonu wojskowego w Borysławiu i dowodził obroną miasta w czasie konfliktu polsko-ukraińskiego. W nocy z 9 na 10 listopada 1918 roku, razem ze swoim oddziałem, opuścił Borysław i udał się do Sanoka.

Od maja 1919 roku do 18 marca 1921 roku był zastępcą dowódcy 9 pułku ułanów, a podczas wojny polsko-bolszewickiej awansował na majora kawalerii 15 lipca 1920 roku. Po zakończeniu działań wojennych został przeniesiony do rezerwy. Został zweryfikowany do stopnia majora rezerwy kawalerii z datą starszeństwa 1 czerwca 1919 roku, a w latach 1923-1924 był oficerem rezerwowym 9 pułku ułanów.

Po wojnie Machnicki dokończył studia na Politechnice Lwowskiej. Jako inżynier zajął się pracą w sektorze wydobycia kopalin, a jego pierwszym poważnym zatrudnieniem było stanowisko dyrektora technicznego w spółce akcyjnej „Gazolina” w Drohobyczu. Po odejściu z tej firmy, nawiązał współpracę z inżynierem Pawłem Lenieckim, prowadząc działalność gospodarczą w branży naftowej, skupiającą się na obrocie szybami naftowymi, a także dzierżawie, odwiertach oraz eksploatacji. Aktywnie uczestniczył w życiu gospodarczym jako członek Związku Polskich Przemysłowców Naftowych oraz Izby Przemysłowo-Handlowej we Lwowie.

18 listopada 1928 roku Machnicki został wybrany delegatem do rady Powiatowej Kasy Chorych w Drohobyczu oraz objął stanowisko burmistrza Borysławia. W trakcie jego kadencji wprowadzono szereg usprawnień w infrastrukturze miasta, takich jak budowa chodników, renowacja budynków, a także stworzenie ujęcia wody i miejskiego wodociągu. Swoją działalność społeczną łączył z przewodniczeniem Gminie Chrześcijańskiej w Borysławiu. W 1930 roku był założycielem Fundacji Chrześcijańskiej Gminy miasta Borysławia, a do sierpnia 1937 roku pełnił funkcję jej kuratora. Niestety, na skutek nieprzychylnych działań i intryg, zrezygnował z działalności społecznej, a także odszedł z firmy „Gazolina”. Do 1939 roku mieszkał w Borysławiu przy ulicy Juliusza Słowackiego, gdzie był także współwłaścicielem kopalni nafty.

Po wybuchu II wojny światowej, Machnicki został zmobilizowany i brał udział w kampanii wrześniowej. Gdy nastała okupacja niemiecka, aktywnie działał w Związku Walki Zbrojnej oraz Armii Krajowej. Niestety, jego życie zakończyło się tragicznie w lipcu 1943 roku w Warzycach, gdzie zginął z rąk Niemców.

Roman Machnicki ożenił się 24 września 1911 roku z Antoniną z Sygietyńskich (1892–1960). Mieli córkę Zofię Krystynę (1913–2002), która wyszła za mąż za Wojciecha Fangora, oraz syna Jerzego, który urodził się 7 stycznia 1915 roku.

Upamiętnienie

W roku 1915 artysta Jan Rembowski stworzył portret Romana Machnickiego, który był przedstawiony w mundurze oficera legionów. To dzieło sztuki nie tylko ukazuje postać Machnickiego, ale również oddaje ducha czasów, w których żył.

Roman Machnicki został upamiętniony w Brzozowie, gdzie jego imię znalazło się w gronie ofiar II wojny światowej. Uroczystości związane z jego upamiętnieniem miały miejsce 10 października 1976 roku w kościele Przemienienia Pańskiego w Brzozowie.

Jego nazwisko jest także widoczne na tablicy pomnika, który znajduje się na cmentarzu wojennym, co stanowi trwały symbol pamięci o wszystkich, którzy oddali życie w obronie swojej ojczyzny.

Ordery i odznaczenia

Roman Machnicki został odznaczony wieloma prestiżowymi nagrodami, które odzwierciedlają jego heroiczne czyny oraz wkład w historię Polski. Jego wyróżnienia obejmują:

• Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari nr 5393,
• Krzyż Niepodległości z Mieczami – 2 sierpnia 1931 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”,
• Krzyż Walecznych, który otrzymał dwukrotnie,
• Złoty Krzyż Zasługi,
• Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918-1921,
• Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości.

---

Oceń: Roman Machnicki

---