Tuwja Friedman, znany również jako Tuwia Frydman oraz Tadeusz Jasiński, urodził się 23 stycznia 1922 roku w Radomiu, a zmarł 13 stycznia 2011 roku w Hajfie. Był to wybitny żydowski działacz, który na trwałe wpisał się w historię jako tropiciel nazistowskich zbrodniarzy wojennych, zyskał miano „łowcy nazistów”.
Jego nieoceniona praca przyczyniła się do ujęcia oraz osądzenia aż 250 zbrodniarzy wojennych, w tym tak notoriousnej postaci jak Adolf Eichmann. Działania Friedmana stanowią znaczący wkład w poszukiwanie sprawiedliwości po drugiej wojnie światowej oraz w pamięć o ofiarach Holokaustu.
Życiorys
Tuwja Friedman, urodzony w 1922 roku w Radomiu w rodzinie drukarskiej, w swoim życiu przeszedł przez liczne trudności i niebezpieczeństwa. Podczas II wojny światowej został umieszczony w Obozie Pracy dla Żydów przy ul. Szkolnej, gdzie Żydzi zostali zmuszeni do pracy w wytwórniach broni. W czerwcu 1944 roku, wykorzystując system kanalizacyjny, udało mu się zbiec z tego obozu, wraz z przyjacielem.
Po wojnie w 1945 roku przyjął nowe nazwisko, Tadeusz Jasiński, i rozpoczął pracę jako oficer śledczy w więzieniu w Gdańsku dla Korpusu Bezpieczeństwa Wewnętrznego (KBW). Czas jego służby nie był wolny od kontrowersji, bowiem podczas urlopu dopuścił się napaści rabunkowej w Radomiu i zdołał uciec z miejsca przestępstwa, co skłoniło go do opuszczenia Polski.
W latach 1946–1952, działając w strukturach Hagany, ścigał nazistów i pełnił rolę dyrektora w Żydowskim Centrum Dokumentacji Historycznej w Wiedniu (Jüdische Historische Dokumentation). W tej placówce blisko współpracował z Szymonem Wiesenthalem, znanym badaczem zbrodni nazistowskich, który aktywnie działał w pochwyceniu zbrodniarzy wojennych.
Friedman następnie przeniósł się do Izraela, gdzie po pewnym czasie pracy dla instytutu Jad Waszem, w 1957 roku założył Institute of Documentation for the Investigation of Nazi War Crimes. Na czele instytutu kontynuował poszukiwania nazistowskich zbrodniarzy i wywierał naciski na rządy różnych krajów, co przyczyniło się do ekstradycji wielu przestępców wojennych. Zasłużył się w ujęciu i osądzeniu aż 250 zbrodniarzy, w tym Adolfa Eichmanna. Informacje, które zgromadził jego instytut, odegrały kluczową rolę jako dowody w sprawie Eichmanna, która miała miejsce w latach 1961–1962.
W swoim życiu osobistym był żonaty z Anną, z którą doczekał się syna.
Przypisy
- a b c d e Artur Wróblewski: Słynny żydowski „łowca nazistów” rabował w Radomiu. nowahistoria.interia.pl, 27.07.2017 r. [dostęp 30.07.2017 r.]
- Nazi hunter Tuvya Friedman laid to rest in Haifa. Jerusalem Post. [dostęp 30.07.2017 r.]
- a b Tuviah Friedman. 26.02.2011 r. [dostęp 03.08.2017 r.] (ang.)
- Eric Stover, Victor Peskin, Alexa Koenig: Hiding in Plain Sight: The Pursuit of War Criminals from Nuremberg to the War on Terror. Univ of California Press, 2016, s. 70. [dostęp 03.08.2017 r.] (ang.)
- Eric Stover, Victor Peskin, Alexa Koenig: Hiding in Plain Sight: The Pursuit of War Criminals from Nuremberg to the War on Terror. Univ of California Press, 2016, s. 74. [dostęp 03.08.2017 r.] (ang.)
- Eric Stover, Victor Peskin, Alexa Koenig: Hiding in Plain Sight: The Pursuit of War Criminals from Nuremberg to the War on Terror. Univ of California Press, 2016, s. 75. [dostęp 03.08.2017 r.] (ang.)
- Eric Stover, Victor Peskin, Alexa Koenig: Hiding in Plain Sight: The Pursuit of War Criminals from Nuremberg to the War on Terror. Univ of California Press, 2016, s. 88. [dostęp 03.08.2017 r.] (ang.)
Pozostali ludzie w kategorii "Prawo i sprawiedliwość":
Katarzyna Kępka | Zbigniew Orzeł | Wanda Grabińska | Józef Dąbrowski (prawnik) | Karol Lutostański | Edward Kossoy | Józef Diament | Feliks Dwojak | Jan Fidler | Andrzej Kidyba | Franciszek Józef KapelińskiOceń: Tuwja Friedman