Karol Lutostański

---

Życiorys

Karol Lutostański był synem prawnika Seweryna (1839–1905), który pełnił funkcję sędziego w izbie apelacyjnej w Warszawie, oraz Marii z Chmielewskich (zm. 1924). Swoje pierwsze kroki edukacyjne stawiał w IV Gimnazjum w Warszawie, które ukończył w 1899 roku. Następnie rozpoczął studia prawnicze na Uniwersytecie Warszawskim, gdzie kształcił się od 1899 do 1903, uzyskując tytuł kandydata prawa na podstawie pracy pt. O pojęciu giełdy. W celu poszerzenia wiedzy udał się na studia do Lipska, Berlina oraz Paryża, gdzie kontynuował naukę aż do 1905 roku.

W swojej karierze zawodowej Lutostański pełnił różne funkcje: rozpoczął jako adwokat pomocniczy, pełniąc tę rolę do listopada 1905 roku, następnie pracował jako kandydat do posad sądowych (1905–1908) i adwokat przysięgły w Warszawskiej Izbie Sądowej od 1908 do 1918 roku. W 1913 roku, razem z Szymonem Rundsteinem, Stanisławem Posnerem i Zygmuntem Nagórskim, był współzałożycielem prestiżowego czasopisma „Themis Polska”. Jego pasja do prawa doprowadziła go do wykładów z prawa cywilnego na Uniwersytecie Warszawskim, gdzie w 1917 roku rozpoczął działalność dydaktyczną; od 1919 był również profesorem nadzwyczajnym oraz kierownikiem Katedry Prawa Cywilnego.

Pełnił także zaszczytną rolę sędziego uniwersyteckiego w latach 1919–1923 oraz trzykrotnie był dziekanem Wydziału Prawa (1929/1930, 1932/1933, 1934/1935). W 1919 roku wszedł w skład Komisji Kodyfikacyjnej RP, a w latach 1933–1939 pełnił funkcję wiceprzewodniczącego. Jako kierownik Departamentu Ustawodawczego Ministerstwa Sprawiedliwości (1933–1939) oraz szef Biura Prac Kongresowych tuż po I wojnie światowej, przyczynił się do organizacji materiałów na konferencję pokojową w Wersalu.

W 1908 roku został członkiem rzeczywistym Towarzystwa Naukowego Warszawskiego, a w 1929 roku uzyskał status członka zwyczajnego. Lutostański był także aktywny w Towarzystwie Prawniczym (gdzie pełnił funkcję sekretarza generalnego) oraz w Kasy im. Mianowskiego i Polskim Komitecie Międzynarodowej Współpracy Intelektualnej, a także w Towarzystwie Obrony Prawa Autorskiego. Jego osiągnięcia zostały docenione – w 1920 roku otrzymał nagrodę Akademii Francuskiej, a uniwersytet w Lille wyróżnił go tytułem doktora honoris causa w 1933 roku. Ponadto, przyjęto go do grona odznaczonych, w tym Krzyżem Komandorskim Orderu Polonia Restituta oraz Krzyżem Oficerskim francuskiej Legii Honorowej.

W 1929 roku Lutostański opracował projekt reformy prawa rodzinnego, który obejmował takie kwestie jak dopuszczenie rozwodów oraz możliwość zawierania małżeństw zarówno w formie świeckiej, jak i wyznaniowej. Projekt ten wywołał kontrowersje i sprzeciw ze strony Kościoła katolickiego oraz kręgów konserwatywnych. Dążył do zmiany polskiego prawa cywilnego w taki sposób, aby znosiło ono przewagę praw męża nad żoną, a w procesach prawnych preferowało dobro rodziny ponad jednostkę. Lutostański zajmował się także aspektami prawa spadkowego oraz majątkowego w kontekście małżeństwa i praw kobiet w relacjach pozamałżeńskich. Przyczynił się do wydania zbioru dokumentów „Prawo cywilne obowiązujące w Królestwie Polskim” (1914) oraz opracował edycję dokumentów „Les Partages de la Pologne et la lutte pour l’independance” (1918). Współpracował z wieloma autorami, publikując przekłady kluczowych tekstów prawniczych.

Życie prywatne

Jego siostra Jadwiga (1887–1961) wyszła za mąż za znanego historyka Władysława Konopczyńskiego, a ich współpraca przyniosła wiele wartościowych badań naukowych. Jego druga siostra, Aleksandra (1885–1971), poślubiła inżyniera elektryka Józefa Rząśnickiego.

Tragiczny wypadek miał miejsce podczas niemieckiego bombardowania Warszawy w dniu 25 września 1939 roku, kiedy to odłamek pocisku ranił Lutostańskiego w szyję. Problemy zdrowotne, związane z jego chorobą cukrzycową, spowodowały, że rana nie mogła się zagoić, co doprowadziło do poważnych komplikacji i w konsekwencji zgonu. Ostatecznie spoczął na cmentarzu Stare Powązki w Warszawie (kwatera 182-2-14,15), pozostawiając po sobie trwały ślad w polskim prawie i edukacji.

Publikacje (wybór)

Karol Lutostański, w swoim dorobku naukowym, zaprezentował różnorodne publikacje, które przyczyniają się do rozwoju wiedzy w dziedzinie prawa. Jego prace obejmują zarówno teorie, jak i analizy praktyczne, co czyni je wartościowym źródłem informacji.

• Uspołecznienie prawa (1906),
• O wpływie formy na ważność małżeństwa w katolickiem prawie kanonicznem (1906),
• Z badań nad pierwiastkiem prywatnym i publicznym w procesie cywilnym (1907),
• Zaręczyny w prawie małżeńskiem z roku 1836 (1907),
• A Brief Outline of Polish History (1915, z Władysławem Konopczyńskim),
• Regime politique et administrative de la Pologne Prussienne (1918),
• La Pologne Autrichienne (1919),
• Zasady projektu prawa małżeńskiego (1931),
• Projekt majątkowego prawa małżeńskiego (1934),
• De l’abus du droit dans la responsabilite (1940).

Odznaczenia i nagrody

Karol Lutostański był osobą, która zdobyła wiele prestiżowych odznaczeń oraz nagród w swoim życiu, co świadczy o jego dorobku i wpływie na kulturę oraz naukę.

• Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski, przyznany 2 maja 1924,
• Krzyż Oficerski francuskiej Legii Honorowej,
• Nagroda Akademii Francuskiej, którą otrzymał w 1920,
• Doktorat honoris causa Uniwersytetu w Lille, nadany w 1933.

---

Oceń: Karol Lutostański

---