Antoni Jahołkowski


Antoni Jahołkowski, urodzony 1 lipca 1931 roku w Radomiu, jest postacią, która znacząco wpisała się w historię polskiego teatru i filmu. Jako aktor teatralny i filmowy, zdobył uznanie wśród widzów oraz krytyków. Zmarł 1 września 1981 roku we Wrocławiu, pozostawiając po sobie bogaty dorobek artystyczny.

Jahołkowski był również teoretykiem teatru oraz pedagogiem, a jego dokonania w tej dziedzinie przyczyniły się do kształtowania młodych talentów w polskiej sztuce scenicznej. Jego praca w Teatrze Laboratorium była kolejnym dowodem na jego pasję i zaangażowanie w rozwój teatru w Polsce.

Życiorys

Antoni Jahołkowski w 1952 roku rozpoczął naukę na Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie. Jednakże wkrótce przerwał swoje studia, aby zająć się nauką w szkole aktorskiej, której nie udało mu się ukończyć w standardowy sposób. W międzyczasie aktywnie występował jako aktor estradowy w Teatrze Rapsodycznym, a potem w Rozmaitościach w Krakowie. Jego debiut filmowy miał miejsce w 1962 roku w produkcji „Jadą goście jadą…”. W kolejnym roku, w sposób eksternistyczny, zakończył swoje studia na Wydziale Aktorskim Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej im. Ludwika Solskiego w Krakowie.

Aktor w Teatrze Laboratorium

W latach 1959-1970 Antoni Jahołkowski był nieodłączną częścią Teatru 13 Rzędów oraz Teatru Laboratorium Jerzego Grotowskiego, z siedzibą w Opolu, a później we Wrocławiu, aż do momentu samorozwiązania tej unikalnej formacji artystycznej. Jego zaangażowanie przejawiało się poprzez aktywne uczestnictwo we wszystkich realizacjach zespołu. W trakcie intensywnych prób nad spektaklem Akropolis, gdy to zespół stawiał czoła różnorodnym technikom aktorskim, Jahołkowski wspierał grupę, prowadząc ćwiczenia z zakresu śpiewu oraz muzyki.

Po znaczących doświadczeniach z przedstawieniem Studium o Hamlecie, odnalazł się w rolach racjonalistów oraz władców, na przykład w postaciach Króla w Księciu Niezłomnym, a także Szymona-Piotra w Apocalypsis cum figuris. To właśnie te postaci, stanowiące przeciwność wobec ofiarniczych ról, często odwzorowywanych przez Ryszarda Cieślaka, pozwoliły mu na głębokie zrozumienie i interpretację ludzkiej natury.

W dekadzie lat 70., jego artystyczne poszukiwania zaprowadziły go do działań parateatralnych, w tym projektu Special Project. Zajmował się również realizacją staży w ramach cyklu Acting Therapy prowadzonego przez Zygmunta Molika, a także był częścią grupy zajmującej się projektem Drzewo Ludzi. Jego pasja do dzielenia się doświadczeniem aktorskim zaowocowała prowadzeniem staży parateatralnych oraz wykładów z metody aktorskiej w Stanach Zjednoczonych, w tym na prestiżowych uniwersytetach w Nowym Jorku i Hamiltonie w 1977 roku. Również w tym samym roku był gościem warsztatów twórczych w Berkeley.

W kolejnych latach zrealizował szereg warsztatów w Turynie, Winterthur, Monachium oraz Aarhus (1980/1981). W 1981 roku miał zaszczyt odegrać główną rolę w quasi-spektaklu Thanatos polski. Inkantacje, którego reżyserem był Ryszard Cieślak. Niefortunnie, z powodu choroby oraz przedwczesnej śmierci Jahołkowskiego, prace nad tym spektaklem musiały zostać wstrzymane.

Kariera teatralna

Kariera teatralna Antoni Jahołkowskiego jest interesującym przykładem zaangażowania w wiele istotnych produkcji, które odegrały kluczową rolę w jego artystycznej drodze. W jego repertuarze znajdują się różnorodne dzieła, które ukazują nie tylko jego talent, ale także różnorodność ról, jakie miał okazję zagrać na scenie.

Nazwa dramatuAutorPostaćReżyserTeatrLokalizacjaData premiery
Jadzia wdowaRyszard RuszkowskiKucharzJerzy BujańskiTeatr RozmaitościKraków22 kwietnia 1959
OrfeuszJean CocteauAzrael, ProtokulantJerzy GrotowskiTeatr 13 RzędówOpole10 sierpnia 1959
KainGeorge ByronAdamJerzy GrotowskiTeatr 13 RzędówOpole30 stycznia 1960
Kabaret Błażeja SartraAdam KurczynaStaruszek III, KelnerZygmunt MolikTeatr 13 RzędówOpole15 maja 1960
Misterium buffona podstawie Władymira Majakowskiego_Jerzy GrotowskiTeatr 13 RzędówOpole31 lipca 1960
Siakuntalana podstawie KālidāsyWesołek, RybakJerzy GrotowskiTeatr 13 RzędówOpole13 grudnia 1960
TuryściEstrada Publicystyczna_Jerzy GrotowskiTeatr 13 RzędówOpole1 kwietnia 1961
DziadyAdam Mickiewicz_Jerzy GrotowskiTeatr 13 RzędówOpole18 czerwca 1961
Pamiętnik śląskiEstrada Publicystyczna_Zygmunt MolikTeatr 13 RzędówOpole9 lipca 1961
Idiotana podstawie Fiodora DostojewskiegoRogożynWaldemar KrygierTeatr 13 RzędówOpole21 października 1961
KordianJuliusz SłowackiDozorca (Prezes)Jerzy GrotowskiTeatr 13 RzędówOpole13 lutego 1962
AkropolisStanisław WyspiańskiAnioł IIJerzy Grotowski, Józef SzajnaTeatr Laboratorium 13 RzędówOpole10 października 1962
Tragiczne dzieje doktora FaustaChristopher MarloweMefistoJerzy GrotowskiTeatr Laboratorium 13 RzędówOpole23 kwietnia 1963
Studium o Hamlecieoparte na tekstach Williama Shakespeare’a i Stanisława Wyspiańskiego_Jerzy GrotowskiTeatr Laboratorium 13 RzędówOpolekwiecień 1964
Akropolis
(Wersja V)
Stanisław WyspiańskiIzaak-StrażnikJerzy GrotowskiTeatr LaboratoriumWrocław17 maja 1967
Ewangelie
próba otwarta
_opokaJerzy GrotowskiTeatr LaboratoriumWrocław1967
Książę NiezłomnyJuliusz SłowackiKrólJerzy GrotowskiTeatr LaboratoriumWrocław19 marca 1968
Apocalypsis cum figurisJerzy GrotowskiSzymon PiotrJerzy GrotowskiTeatr LaboratoriumWrocław19 lipca 1968
Thanatos polski. Inkantacjena motywach Zbrodni i kary Fiodora Dostojewskiego (roboczy tytuł Po Dostojewsku) z tekstami wierszy Adama Mickiewicza, Czesława Miłosza, Rafała Wojaczka i Reny Mireckiej, w układzie Ryszarda Cieślaka_Ryszard CieślakTeatr LaboratoriumWrocławpróby z publicznością, oficjalny pokaz 28 lutego 1981

W źródłach podano, że jego współpraca z cenionymi reżyserami oraz udział w prestiżowych teatrze przyczyniły się do rozwoju jego kariery artystycznej.

Przypisy

  1. Jahołkowski Antoni [online], grotowski.net [dostęp 17.09.2019 r.]
  2. Antoni Jahołkowski – kariera teatralna. e-teatr. [dostęp 19.02.2010 r.]
  3. Plakat do prób otwartych spektaklu „Ewangelie”, Wrocław 1967. Projekt Waldemar Krygier. [dostęp 19.02.2010 r.]
  4. Plakat do spektaklu „Studium o Hamlecie” według Shakespeare’a i Wyspiańskiego, Opole 1964. Projekt Waldemar Krygier. [dostęp 15.02.2010 r.]
  5. Za: od lewej: Ryszard Cieślak (Anioł I), Andrzej Bielski (Pani) i Antoni Jahołkowski (Anioł II) w Acropolis (II wersja), Teatr Laboratorium, 1963. [dostęp 15.02.2010 r.]
  6. Andrzej Trzos-Rastawiecki: Jadą goście jadą.... Film Polski, 1962. [dostęp 15.02.2010 r.]
  7. Antoni Jahołkowski: Ciekawość i gotowość szukania nowego, rozmawiał Tadeusz Burzyński, [w:] Tadeusz Burzyński: Mój Grotowski, wybór i opracowanie Janusz Degler i Grzegorz Ziółkowski, posłowie Janusz Degler, Wrocław 2006, s. 147–148.
  8. a b c d Kornaś Tadeusz: „Thanatos Polski” w Teatrze Laboratorium, „Pamiętnik Teatralny” 2000 z. 1–4, s. 272–283.
  9. Początkowo dzieło miało nosić tytuł Po Dostojewsku. Nie dlatego jednak, że zamierzano wykorzystać prozę Dostojewskiego, lecz dlatego, że chciano przekazać dylematy człowieka z taką mocą, jak robił to autor Zbrodni i kary. Pokazać człowieka rozpiętego między dobrem a władzą, zdolnego do tkliwości i miłości, a równocześnie w pełni jego okrucieństwa, wybierającego pomiędzy namiętnością i Bogiem. Doświadczenia wyniesione z lektury Dostojewskiego zderzyły się z własnymi doświadczeniami twórców.” za: Tadeusz Kornaś: Inny Teatr. „Pamiętnik Teatralny” 2000 nr 1-4, s. 272–283.. [dostęp 15.02.2010 r.].

Oceń: Antoni Jahołkowski

Średnia ocena:4.51 Liczba ocen:21