Jerzy Zaruba

---

Życiorys

Jerzy Zaruba przyszedł na świat w rodzinie Bernarda, dyrygenta orkiestry oraz Bronisławy Zarubów. Swoje dzieciństwo spędził w Kijowie, gdzie uczęszczał do I Gimnazjum, a także wstąpił do Korporacji Uczniów Polaków. Po pewnym czasie został przeniesiony do Kijowskiej Szkoły Sztuk Pięknych, gdzie rozpoczął naukę w zakresie architektury. Po ukończeniu matury, począwszy od 1910 roku, badał różne techniki artystyczne w Warszawskiej Szkole Sztuk Pięknych u Stanisława Lentza, a od 1913 roku kontynuował naukę w École des Beaux-Arts oraz Académie de la Grande Chaumière w Paryżu.

W czasie I wojny światowej, Zaruba służył w oddziałach pomocniczych na terenach obecnie znanych jako Rumunia i Mołdawia. W 1917 roku dołączył do nowatorskiego ugrupowania artystycznego Ekspresjoniści Polscy, które w 1919 przekształciło się w Formistów. Wraz z grupą prezentował swoje prace na wystawach w Warszawie w latach 1921, 1922 i 1927 oraz w Paryżu w 1922 roku. Na początku lat 20. XX wieku łączył swoją pasję artystyczną z pracą urzędniczą. Od 1921 roku stał się współpracownikiem pisma „Formiści”, a także współzałożycielem Koła Artystów Grafików Reklamowych.

Debiutował jako karykaturzysta w 1920 roku w „Marchołcie”, a w dwudziestoleciu międzywojennym współpracował z wieloma czasopismami satyrycznymi oraz literackimi, takimi jak „Cyrulik”, „Wróble na dachu”, „Szczutek”, „Szarża”, „Wiadomości Literackie”, „Pani”, „Kronika Polski i Świata” oraz „Szpilki”. Przed wybuchem II wojny światowej stworzył serię rysunków o wyraźnie antysemickim charakterze, które w 2013 roku zostały pokazane na wystawie w Żydowskim Instytucie Historycznym. Mieszkając w podwarszawskim Aninie, był obiektem żartów ze strony kolegów redakcyjnych w „Cyruliku”. W latach 1931-1932 był odpowiedzialny za projektowanie dekoracji oraz kostiumów dla warszawskiego Teatru Ateneum, dla spektakli takich jak Dom otwarty oraz Damy i huzary, a także współpracował z teatrami rewiowymi, w tym Małe Qui Pro Quo oraz 13 Rzędów.

Po zakończeniu II wojny światowej publikował swoje karykatury oraz rysunki satyryczne w „Przekroju” i „Szpilkach”. W swoim dorobku stworzył ilustracje do około 80 pozycji książkowych, w tym do dzieł Stefana „Wiecha” Wiecheckiego oraz Janusza Minkiewicza. Projektował kukiełki do noworocznych szopek politycznych. W latach 1945-1949 zaprojektował scenografię do kilku sztuk w Teatrze Powszechnym oraz Teatrze Osa w Łodzi. Dodatkowo pełnił funkcję wiceprzewodniczącego Towarzystwa Przyjaciół Teatrów Marionetkowych. W 1957 roku zaprojektował maski do przedstawienia Szwejka w Teatrze Dramatycznym, a w 1963 roku zajął się scenografią do sztuki Dyplomaci w Teatrze Rozmaitości.

Jego rezydencja w Aninie (ul. Stradomska 35) stała się kultowym miejscem spotkań warszawskich literatów. Często bywali tam Julian Tuwim oraz Konstanty Ildefons Gałczyński.

Jerzy Zaruba zmarł w Warszawie i został pochowany na cmentarzu Powązkowskim (kwatera 135-6-9).

Ordery i odznaczenia

Jerzy Zaruba to postać, która zasłużyła się w historii Polski, odznaczając się wieloma wyjątkowymi wyróżnieniami. Wśród jego osiągnięć znajdują się:

• Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski, przyznany 19 lipca 1955,
• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski, nadany 16 lipca 1954,
• Medal 10-lecia Polski Ludowej, otrzymany 11 stycznia 1955.

Nagrody

Jerzy Zaruba to artysta, którego twórczość została doceniona przez wiele instytucji w Polsce. Oto najważniejsze osiągnięcia:

• państwowa nagroda artystyczna III stopnia w dziale plastyki za twórczość w dziedzinie karykatury politycznej w 1950 roku,
• nagroda Komitetu ds. Radia i Telewizji za Szopkę Sylwestrową w telewizji w 1963 roku,
• złota szpilka z Wawrzynem przyznana w 1966 roku.

Upamiętnienie

5 grudnia 1977 roku, ku czci Jerzego Zaruby, jedna z ulic w Warszawie otrzymała jego imię. Ulica ta znajduje się w dzielnicy Ursynów, co stanowi piękne upamiętnienie jego postaci i osiągnięć.

---

Oceń: Jerzy Zaruba

---