Pomnik Katyński w Radomiu

---

Historia

W nocy z 30 października na 1 listopada 1981 roku, z inicjatywy lidera KPN oraz wiceprzewodniczącego NSZZ „Solidarność”, Jacka Jerza, członkowie radomskiej Konfederacji Polski Niepodległej stworzyli wyjątkowy symbol pamięci. Ustawili w głównej alei na cmentarzu rzymskokatolickim krzyż wykonany z konarów brzozowych, odzwierciedlający bowiem brzozowe lasy w miejscach straceń. Na tym krzyżu umieszczono tablicę z wymownym napisem:

SUMIENIE ŚWIATA WOŁA O SPRAWIEDLIWĄ PRAWDĘ Ś+P OFIARY KATYNIA KWIECIEŃ – MAJ 1940 R.

Obok, po lewej stronie, zainstalowano blaszaną tabliczkę informującą:

PAMIĘĆ, MODLITWA I CZEŚĆ LUDZIOM POMORDOWANYM W KATYNIE

W odróżnieniu od wielu podobnych inicjatyw w innych miastach, które szybko zniknęły z powodu działań Służby Bezpieczeństwa, jak miało to miejsce z krzyżem postawionym przez ks. Stefana Niedzielaka na Cmentarzu Wojskowym na warszawskich Powązkach, radomski Krzyż Katyński przetrwał. Został wzniesiony w chłodnej aurze stanu wojennego i cały okres PRL, co zawdzięcza między innymi dobrze dobranej lokalizacji oraz dacie ustawienia, kiedy to tłumy radomian odwiedzały cmentarz w dniu Wszystkich Świętych.

Wiadomość o powstaniu krzyża szybko obiegła całe miasto, a w jego okolicy zaczęto regularnie zapalać tysiące zniczy. Obok Pomnika Czerwca ’76, w latach ’80 krzyż stał się jednym z kluczowych miejsc pamięci w Radomiu, uzyskując zaszczytne miejsce w centrum radomskiej nekropolii. W 1990 roku krzyż zastąpił granitowy pomnik, którego projekt stworzył architekt Jacek Kapusta, a wykonanie zlecił zakład kamieniarski Szczepana Kowalskiego. Uroczystość odsłonięcia miała miejsce 17 września 1990 roku, w dniu 51. rocznicy napaści sowieckiej na Polskę w 1939 roku.

Opis

Monument w Radomiu, znany z potężnego fundamentu, którego głównym elementem jest ogromny głaz polny, wznosi się z imponującymi trzema kolumnami wykonanymi z szarego granitu. Na każdej z kolumn wyryto istotne inskrypcje, które brzmią: „OSTASZKÓW”, „KOZIELSK” oraz „STAROBIELSK”. Ponadto, na tych kolumnach spoczywa mniejszy, granitowy głaz, który jest wykończony w sposób nieregularny, a na jego powierzchni znajduje się poziomy napis „KATYŃ”.

Cała kompozycja pomnika wieńczą trzy wyraziste elementy. W centralnej części umieszczono granitowy krzyż, a po jego bokach stoją kolumny, które również wykonane są z granitu. Po lewej stronie znajduje się mosiężne godło Polski, z kolei po prawej stronie umieszczono krzyż, w który wpisano znak Polski Walczącej. Te symboliczne szczegóły podkreślają znaczenie tego miejsca.

Na umieszczonym na fundamencie pomnika głazie, znajduje się mosiężna tablica, która głosi pamięć o tragicznych losach polskich oficerów i żołnierzy. Napis brzmi:

PAMIĘCI OFICERÓW I ŻOŁNIERZY RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ HANIEBNIE ZAMORDOWANYCH PRZEZ NKWD W KATYNIU I INNYCH OBOZACH W LATACH 1939-1941 ORAZ WSZYSTKIM POLAKOM ZAMĘCZONYM NA TERENIE ZSRRŻOŁNIERZE ARMII KRAJOWEJSOLIDARNOŚĆ ZIEMI RADOMSKIEJSPOŁECZEŃSTWO M. RADOMIARADOM DN. 17.09.1990

W późniejszym okresie przed pomnikiem dodano granitową tablicę, na której umieszczono kolejny ważny napis:

PAMIĘCI OFICERÓW WOJSKA POLSKIEGO I POLICJI PAŃSTWOWEJ Z OBOZÓW KOZIELSKA, OSTASZKOWA, STAROBIELSKA, ORAZ Z WIĘZIEŃ ZACHODNIEJ BIAŁORUSI I UKRAINY ZAMORDOWANYCH PRZEZ NKWD WIOSNĄ 1940 ROKU SPOCZYWAJĄCYCH W KATYNIU, MIEDNOJE, CHARKOWIE I INNYCH MIEJSCACH KAŻNICIERPIENIU – PRAWDĘUMARŁYM – MODLITWĘW OBLICZU BOGA WSZECHMOGĄCEGORODZINA KATYŃSKA W RADOMIU

---

Oceń: Pomnik Katyński w Radomiu

---