Parafia św. Mikołaja w Radomiu

---

Historia

W XVIII wieku, gdy uciekający przed prześladowaniami turyckimi kupcy greccy osiedlali się w Polsce, zaczęli zakładać świątynie w swoich domach prywatnych, uzyskując zgodę władz Królestwa Polskiego. W Opatowie, w 1778 roku, powstała pierwsza prawosławna parafia, a w 1837 roku została przeniesiona do Radomia. Nowa cerkiew została zaadaptowana w dawnym kościele klasztornym Sióstr Bernardynek, który zamknięto przez austriackie władze w 1809 roku i przekształcono w więzienie.

Pierwszym prawosławnym proboszczem w Radomiu został ks. Ignacy Klimowicz. Para zwyciężyła poprzez 234 wiernych, z wyłączeniem wojskowych. Uroczysta konsekracja cerkwi miała miejsce w październiku 1837 roku, prowadzonej przez biskupa warszawskiego Antoniego (Rafalskiego), sufragana eparchii wołyńskiej. Z tej okazji główny konsekrator obdarował cerkiew ewangeliarzem, z własnoręcznym napisem, świadczącym o wpływie duchowym tej ceremonii: „Księgę tę, św. Ewangelię, składam w darze radomskiej cerkwi prawosławnej pw. św. Mikołaja” – napisał biskup.

Ewangeliarz z 1804 roku, który zachował się do dzisiaj, używany jest podczas uroczystych nabożeństw. W 1839 roku, dzięki staraniom biskupa Antoniego, parafia uzyskała miejską parcelę, na której miała powstać cerkiew, jako cmentarz dla swoich wiernych. W miarę jak liczba parafian rosła, wzrosła także potrzeba budowy nowej, właściwej świątyni, aby mogła się ona stać bardziej odpowiadającą prawosławnym tradycjom.

W 1902 roku zakończono budowę nowego rozwiązania – cerkwi pod wezwaniem św. Mikołaja, znajdującej się w centrum miasta. Jej konsekracji dokonał biskup lubelski German, a w jej zmianach w 1901 roku liczba wiernych wzrosła do 2757. Statystyki z Obzorów Radomskoj Gubierni wskazywały na 1907 stałych wyznawców prawosławia i 2287 w okresach czasowych.

Jednak wybuch I wojny światowej znacząco obniżył liczbę parafian, a wszystkie cerkwie w Radomiu, w tym sobór (św. Mikołaja), przestały funkcjonować. W tym czasie, po wkroczeniu wojsk austriacko-węgierskich, straty były ogromne – sobór został ograbiony, a następnie przekazany władzom miejskim, jako zdobycz wojenna.

Po wojnie pojawiły się różne plany, w tym przekształcenie soboru na Muzeum Ziemi Radomskiej, jednak zaniechano tego projektu. W latach 1925-1930 sobór zmienił się w rzymskokatolicki kościół garnizonowy. W tym czasie radomska prawosławna parafia straciła osobowość prawną, a nabożeństwa były ekstramalnie sporadyczne, odprawiane przez duchownych rzadko zapraszanych z Warszawy.

W czasie II wojny światowej urządzono cerkiew domową w gościnnych pomieszczeniach parafii luterańskiej u Mikołaja Reja 6. W 1959 roku, po wznowieniu działalności, parafia otrzymała subwencję na budowę cerkwi na cmentarzu prawosławnym przy ulicy Warszawskiej 15. Budowa rozpoczęła się w 1980 roku, jednak do 1983 roku przerwano ją z powodu błędów konstrukcyjnych.

Podziw w podjęciu od nowa budowy cerkwi okazał metropolita Bazyli, który wszedł w aktywne zaangażowanie w to przedsięwzięcie. W 1986 roku wznowiono projekt, docierając do ukończenia po sześciu latach. Konsekracji dokonał biskup białostocki i gdański Sawa.

Rok 2003 przyniósł ze sobą artystyczny projekt mozaikowego ornamentu stworzonego przez grupę Trójka Murarska z Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie, która przez około 1,5 miesiąca pracowała nad tym dziełem. Zwieńczeniem tego rozwoju, 19 grudnia 2017 roku, otwarto nowy dom parafialny, a w tym samym dniu w cerkwi odbyły się święcenia kapłańskie.

Wykaz proboszczów

Parafia św. Mikołaja w Radomiu może poszczycić się bogatą historią, w której znaczącą rolę odgrywają poszczególni proboszczowie. Poniżej przedstawiamy listę duchownych, którzy pełnili wzorową posługę na przestrzeni lat.

• 1939–1946 – ks. Izaakiusz Doroszenko,
• 1946–1954 – ks. Teodor Kuczyński,
• 1954 – ks. Bazyli Laszenko,
• 1955 – ks. Dymitr Doroszkiewicz,
• 1956 – ks. Eugeniusz Mironowicz,
• 1956–1961 – ks. Konstanty Gromadzki,
• 1961–1969 – ks. Aleksander Janowski,
• 1969–1980 – ks. Stefan Wawreniuk,
• 1980–1984 – ks. Anatol Fiedoruk,
• 1984–2006 – ks. Rościsław Kozłowski,
• 2006–2018 – ks. Tomasz Rubczewski,
• od 2018 – ks. Paweł Sidoruk.

---

Oceń: Parafia św. Mikołaja w Radomiu

---