Parafia Ewangelicko-Augsburska w Radomiu

---

Historia

Początki parafii w Radomiu

Na terenach Radomia, związki z ewangelikami, przybyłymi głównie z Niemiec, zaczęły się rozwijać na przełomie XVIII i XIX wieku. Kontekst historyczny sprzyjał osadnictwu rzemieślników i specjalistów z Europy Zachodniej i Północnej. W tym okresie duszpasterzami w Radomiu byli duchowni z parafii w Węgrowie, którzy regularnie odwiedzali miasto.

W 1821 roku władze pozwoliły na zakładanie parafii ewangelickich, jeśli w określonym obszarze znajdowało się przynajmniej 200 rodzin protestanckich. Na tej podstawie w 1825 roku Johann Konrad Burchardt przedstawił petycję do władz Królestwa Polskiego w celu utworzenia nowej parafii w Radomiu. Zgoda została udzielona 16 marca 1826, a 30 września tego samego roku parafia została oficjalnie utworzona, co czyniło ją pierwszą w regionie widł Pilicy i Wisły. Na początku liczyła 1442 członków wyznania luterańskiego oraz 21 osób wyznania reformowanego.

W 1827 roku dokonano zakupu zsekularyzowanego budynku dawnego kościoła Najświętszej Marii Panny, który po odpowiednich pracach adaptacyjnych przekształcono w miejsce kultu. 15 sierpnia 1828 odbyło się pierwsze nabożeństwo prowadzone przez ks. Jan Jakuba Benni z parafii w Piotrkowie Trybunalskim, gdzie częściowo posługę wygłosił kaznodzieja Ludwig Hoff.

6 czerwca 1830 roku nastąpiła ordynacja pierwszego proboszcza, ks. Juliusza Krause, a w 1833 parafia uzyskała zgodę na utworzenie cmentarza. W 1842 roku uruchomiono szkołę ewangelicką, co przyczyniło się do dalszego rozwoju wspólnoty. Kolejnym proboszczem został ks. Franciszek Jana Władysław Stockmann, wybrany na stanowisko w 1844 roku oraz w 1858 roku nastąpiło rozszerzenie terenu cmentarza poprzez postawienie ogrodzenia.

Jednak z końcem lat trzydziestych XIX wieku część miejscowości została włączona do nowej parafii w Kielcach, a w latach czterdziestych zorganizowano dwa filiały – w Jaworze oraz Kozienicach.

Rozwój parafii

W 1860 roku, po ks. Stockmannie, posługę objął ks. Otton Wüstehube, który od 1899 roku był również zwierzchnikiem superintendentury warszawskiej. Jego kadencja przyniosła szereg zmian, w tym remont świątyni i zakup organów z jego prywatnych funduszy. Wzrastała liczba wiernych, a także zachodziły modyfikacje architektoniczne, co pozytywnie wpływało na sytuację parafii.

Następnie, 1 lipca 1903 roku, nowym proboszczem został ks. Henryk Tochtermann, który także nauczał w radomskim gimnazjum publicznym oraz polskim gimnazjum prywatnym. Jego kadencja, obfitująca w rozwój ewangelickiej działalności dobroczynnej, zgromadziła przed I wojną światową około 12 tysięcy wiernych, z Radomia zasiadało około 500 osób w tej liczbie.

Okres wojen światowych

W trakcie I wojny światowej ludność ewangelicka borykała się z wysiedleniami, co drastycznie zmniejszyło liczebność parafii do poziomu 10% sprzed konfliktu. Istniały próby zachowania szkoły ewangelickiej i jej polskiego charakteru pomimo zagrożeń ze strony austriackiego okupanta. Po wojnie przystąpiono do odbudowy parafii oraz przywrócenia deportowanych członków. W 1920 roku utworzono Kasę Pożyczkową, która miała wspierać osoby powracające.

Rok 1921 przyniósł liczbę 4001 wiernych, z czego 109 w Jaworze i 2383 w Kozienicach. Radomski zbór dysponował kościołem, 7 salami modlitwy oraz 12 cmentarzami. Filia w Jaworze posiadała dodatkowo jeden kościół, dwa domy modlitwy oraz pięć cmentarzy, zaś filia kozienicka miała dwa domy modlitwy i trzy cmentarze. W 1924 roku w Radomiu powstał oddział Polskiego Towarzystwa Ewangelickiego.

Po śmierci ks. Henryka Tochtermanna, 13 lutego 1929 roku, nowe kierownictwo objął ks. Edmund Friszke. W 1932 roku wprowadzono czas obchodów Święta Misyjnego. Kolejnym gościem był Albert Schweitzer, który odwiedził Radom w 1933 roku.

Niestety, w obliczu wybuchu II wojny światowej, 21 września 1939 roku, ks. Friszke został aresztowany przez Niemców, po czym osadzono go w obozach koncentracyjnych Sachsenhausen i Dachau. W tym trudnym czasie parafia została podzielona na zbór polski i niemiecki, co przyczyniło się do skomplikowanej sytuacji duchowej jej członków. W polskiej części działalność duszpasterską prowadził ks. Włodzimierz Missol, podczas gdy niemiecki zbór nie miał swojego duchownego, korzystając z kapelanów wojskowych.

Po wojnie fragment niemieckich parafian opuścił Radom, a po przybyciu Armii Czerwonej, wierni zdjęli niemieckojęzyczne tablice informacyjne z kościoła i zorganizowali nabożeństwo dziękczynne, co uratowało świątynię przed przejęciem przez inne wyznanie.

Parafia w PRL i III Rzeczypospolitej

Po zakończeniu wojny, ks. Włodzimierz Missol był proboszczem do 1948 roku. 2 kwietnia 1950 roku na ten urząd powołano ks. Józefa Kułaka, a 1 maja 1957 roku zastąpił go ks. Bogusław Wittenberg. W latach 60. XX wieku parafia przeżywała trudności związane z emigracją, co prowadziło do spadku liczby wiernych.

1 czerwca 1967 roku nowym proboszczem został ks. Jan Hause, a od września 1968 roku, w wyniku likwidacji parafii ewangelickiej w Kielcach, jej tereny włączono w skład parafii radomskiej, stając się przy tym stacją kaznodziejską.

Ks. Jan Hause pełnił swoją misję do 14 maja 1976 roku, po czym jego następcą został ks. Jana Szklorz, który zainicjował rozwój parafii. W latach 1998–2000 wciąż aktywował się ks. Robert Opala, a po nim, w latach 2000–2004, na proboszcza wybrano ks. Dariusza Chwastek. Obecnie, od 2004 roku, na stanowisku proboszcza jest ks. Wojciech Rudkowski, który jest wspomagany przez diakon Katarzynę Rudkowską, co pozwoliło wzmocnić posługę duchową w parafii.

Do stycznia 2010 odbywały się nabożeństwa w kościele w Radomiu w pierwszą i trzecią niedzielę miesiąca, natomiast w drugą oraz czwartą – w kościele w Kielcach. Ostatecznie decyzją członków zboru, od 21 lutego 2010 roku, wszystkie nabożeństwa odbywają się regularnie w Radomiu, a od listopada 2018 roku przywrócono także nabożeństwa w Kielcach.

Współczesność

W 2019 roku parafia miała około 100 wiernych, z których około 30 uczestniczyło w aktywnościach filii w Kielcach. Zauważalny jest wzrost liczby członków, co można przypisać konwersjom do luteranizmu.

Nabożeństwa odbywają się regularnie w kościele parafialnym w Radomiu oraz w kościele filialnym w Kielcach, zarówno w każdy dzień niedzielny, jak i w święta.

Podczas nabożeństw w Radomiu organizowane są także zajęcia dla dzieci w szkółce niedzielnej. W parafii funkcjonuje również pozaszkolny punkt katechetyczny, w którym prowadzone są lekcje religii. Młodzież z parafii aktywnie angażuje się w ogólnopolskich zjazdach, obozach, rekolekcjach oraz różnorodnych wyjazdach, a także współorganizuje wydarzenia kulturalne, w tym spektakle teatralne. Dodatkowo, organizowane są półkolonie językowe.

Parafia oferuje także spotkania dla osób rozważających przynależność do kościoła, a oprócz tego prowadzone są godziny biblijne. Informator Parafialny RYB@K jest regularnie wydawany, co sprzyja informowaniu członków o bieżących wydarzeniach. Współpraca z Diakonią Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego w RP oraz Centrum Misji i Ewangelizacji umożliwia parafii udział w projektach charytatywnych.

W Radomiu istnieje również wypożyczalnia sprzętu medycznego, natomiast w Kielcach zlokalizowana jest biblioteka, co podkreśla zaangażowanie wspólnoty w pomoc lokalnej społeczności.

W 2004 roku powstał chór parafialny, którym zaczęła dyrygować diak. Katarzyna Rudkowska. Z czasem chór przyjął charakter ekumeniczny, łącząc członków pięciu różnych kościołów. Występujący podczas nabożeństw oraz uroczystości kościelnych, chór koncertuje również w radomskich instytucjach, takich jak domy kultury, szpitale, ośrodki pomocy społecznej czy w areszcie śledczym. Jego działalność obejmuje także inne parafie, zarówno w Polsce, jak i za granicą.

---

Oceń: Parafia Ewangelicko-Augsburska w Radomiu

---