Gmach Banku Państwa w Radomiu to imponujący zabytkowy budynek, który odgrywa ważną rolę w bogatej historii tego miasta. Znajduje się on przy ulicy Żeromskiego 43/45. Obiekt ten stanowi część niezwykle interesującego szlaku turystycznego, który obejmuje inne zabytki Radomia, zachęcając zarówno mieszkańców, jak i turystów do zgłębiania lokalnej architektury oraz dziedzictwa kulturowego.
Warto zaznaczyć, że Gmach Banku Państwa to nie tylko przykład stylowej architektury, lecz także część historycznego tła, które kształtowało miasto przez lata.
Historia
W październiku 1873 roku zainaugurowano działalność oddziału Banku Polskiego w Radomiu, stanowiącego centralny organ bankowy Królestwa Polskiego. Ta instytucja przestała istnieć w 1886 roku z powodu likwidacji przez władze carskie. W momencie zamknięcia Banku, jego majątek oraz oddziały terenowe zostały przejęte przez warszawski kantor rosyjskiego Banku Państwa. Radomski oddział tej instytucji obejmował obszar guberni kieleckiej i radomskiej.
W 1909 roku, biorąc pod uwagę nieodpowiednie warunki lokalowe (bank funkcjonował w wynajmowanej kamienicy przy ul. Żeromskiego), podjęto decyzję o budowie nowej siedziby. W tym celu zakupiono działkę przy ówczesnej ulicy Lubelskiej 43/45. Autorem architektonicznego projektu gmachu był Zygmunt Słomiński.
Bank przeniósł się do nowego, choć jeszcze niewykończonego budynku przed rozpoczęciem I wojny światowej. Zaledwie w 1914 roku instytucja została zmuszona do ewakuacji do Rosji z powodu zbliżającego się frontu. W 1917 roku rosyjski Bank Państwa został rozwiązany. W okresie II Rzeczypospolitej budynek ten stał się siedzibą powołanego w 1924 roku Banku Polskiego.
W czasie II wojny światowej w gmachu funkcjonowała niemiecka kasa kredytowa. Po zakończeniu działań wojennych, od 1945 do 2002 roku był to oddział Narodowego Banku Polskiego. Od 2003 r. budynek stał się siedzibą Sądu Rejonowego, a od 2018 roku mieści Prokuraturę Rejonową Radom – Wschód.
Architektura
Gmach dawnego Banku Państwa w Radomiu jest imponującym, dwu piętrowym obiektem, który zachwyca swoją monumentalnością. Elewacja frontowa, składająca się z jedenastu osi, została podzielona na trzy ryzality, które są ozdobione pilastrami w porządku doryckim. W centrum znajduje się ryzalit środkowy, tworzący elegancki portyk z tympanonem, a całość wieńczy płaska kopuła.
Na parterze widoczne jest boniowanie, które dodaje budowli charakterystycznego stylu. W ryzalitach, pomiędzy oknami na każdym piętrze, dostrzegamy piękne dekoracje sztukatorskie. Cała architektura jest dopełniona fryzem tryglifowym, który zwieńcza całą bryłę.
Po roku 1945 dokonano zmian w otoczeniu gmachu, co zaowocowało zlikwidowaniem ozdobnego parkanu oraz schodów przed głównym wejściem. Wewnątrz, największym i najbardziej prestiżowym pomieszczeniem jest dawny hall, który wcześniej służył jako sala operacyjna. W tym miejscu podziwiać można pilastry jońskie, które wspierają gzyms oraz majestatyczne sklepienie kolebkowe.
Jednym z najcenniejszych elementów tego zabytkowego gmachu jest kunsztownie wykonana i unikatowa więźba kopuły. Gmach ten zamyka także perspektywę ulicy Moniuszki i stanowi jedno z najbardziej reprezentacyjnych miejsc w Śródmieściu Radomia.
Przypisy
- Encyklopedia Radomia, J. Sekulski (red.), Radom 2009 r., s. 21, 279.
- Szlak Turystyczny Zabytki Radomia. Centrum Informacji Turystycznej w Radomiu.
- Zabytkowy Sąd Rejonowy.
- Architektura i urbanistyka Radomia, W. Kalinowski (red.), Lublin 1979 r.
Pozostałe obiekty w kategorii "Obiekty handlowo-usługowe":
Kasa Pożyczkowa Przemysłowców Radomskich | Budynek Stacji Pomp Wodociągu Miejskiego w RadomiuOceń: Gmach Banku Państwa w Radomiu