Edward August Maurycy Herbst, urodzony 21 października 1844 roku w Radomiu, a zmarły 6 czerwca 1921 roku w Sopocie, był wybitnym przemysłowcem polskim, który znacząco wpłynął na rozwój branży włókienniczej.
Jego działalność koncentrowała się głównie w Łodzi, która w tamtych czasach była jednym z najważniejszych ośrodków przemysłu włókienniczego w Polsce.
Życiorys
Edward Herbst był synem Edwarda, znanego kupca z pochodzenia saksońskiego, oraz Ludwiki z Vonderheidenów. Po ukończeniu Warszawskiej Szkoły Handlowej, rozpoczął swoją karierę zawodową w fabryce Karola Scheiblera w 1869 roku. Już w 1874 roku, po zdobyciu doświadczenia, awansował na stanowisko dyrektora zarządzającego przedsiębiorstwem. Jego życie na nowo nabrało koloru, gdy poślubił najstarszą córkę Scheiblera, Matyldę (1856–1939), stając się współwłaścicielem fabryki. W ramach posagu, otrzymali majątek, na którym w 1876 roku zbudowano willę według projektu architekta Hilarego Majewskiego.
Po śmierci Karola Scheiblera w 1881 roku, Edward Herbst wespół z jego spadkobiercami, synami Karolem i Adolfem oraz zięciem Georgiem von Kramstem, założyli spółkę akcyjną o nazwie Towarzystwo Akcyjne Zakładów Bawełnianych „K. Scheibler”. Edward objął stanowisko dyrektora generalnego, a wkrótce potem został prezesem zarządu tego przedsiębiorstwa. W tym samym roku objął również dyrekcję Towarzystwa Kredytowego w Łodzi, pełniąc jednocześnie rolę prezesa w latach 1889-1919. Dodatkowo, od 1884 roku sprawował funkcję prezesa Banku Handlowego w Łodzi. Zasiadał w wielu organizacjach, takich jak łódzki oddział Towarzystwa Popierania Rosyjskiego Handlu i Przemysłu oraz Komitetu Dyskontowego przy Łódzkim Oddziale Banku Państwa.
W roku 1888 von Kramst został starszym Urzędu Zgromadzenia Kupców miasta Łodzi, które w 1898 roku wybudowało Szkołę Zgromadzenia Kupców w Łodzi. W 1896 roku otrzymał tytuł rzeczywistego radcy stanu. Edward Herbst był również mecenasem „Dziennika Łódzkiego”, wspierając go finansowo i kupując drukarnię, a także subwencjonując gazetę „Lodzer Zeitung”.
Rodzina Herbstów, po tragicznej śmierci córki Anny Marii, zaangażowała się w społeczny projekt dr. Karola Jonschera, który dotyczył budowy pierwszego w Polsce szpitala pediatrycznego. Dzięki ich hojności, jako głównych fundatorów, projekt zrealizowano, a budowa szpitala Anny Marii trwała w latach 1902-1905. Dziś pod tym adresem – Al. Piłsudskiego 71 – mieści się Szpital Pediatryczny im. Janusza Korczaka.
W Sopocie Edward nabył niewielki dom letniskowy, który rozbudował w 1896 roku w stylu wieloobiektowej rezydencji (willa przy ul. T. Kościuszki 29). Przed wybuchem I wojny światowej spędzał tam coraz więcej czasu, aż w końcu w 1919 roku osiedlił się na stałe w towarzystwie żony. Tam, w polskiej społeczności, był znanym filantropem, np. sfinansował zakup trzech dzwonów dla nowo budowanego kościoła „Gwiazda Morza” za znaczną wtedy kwotę 7500 mk. Angażował się także finansowo w budowę sopockiego hotelu „Werminghoff”.
W październiku 1884 roku został odznaczony Orderem Świętego Stanisława II klasy za zaangażowanie w budowę cerkwi św. Aleksandra Newskiego w Łodzi przy ul. Widzewskiej (ob. ul. Kilińskiego 56). Cztery lata później, w październiku 1888 roku, otrzymał Order Świętej Anny II klasy. W dniu 18 listopada 1895 roku, na wniosek ministra finansów, zasłużył na Order Świętego Włodzimierza III klasy. Notka w 83 numerze Gazety Gdańskiej z 13 lipca 1909 roku informuje, że najbogatszy sopocianin został odznaczony przez cesarza Wilhelma II Orderem Korony II klasy.
Edward Herbst spoczywa na cmentarzu ewangelickim w Sopocie, gdzie na podstawie projektu Heinricha Dunkela została wzniesiona kaplica, ufundowana przez jego żonę. Ich syn Leon był ostatnim właścicielem willi Herbstów przy ul. Przędzalnianej 72 w Łodzi.
W roku 1911, za życia, Edward Herbst został uhonorowany przez radnych Sopotu, którzy nazwali na jego cześć jedną z ulic, która w późniejszym czasie została przemianowana na ul. M. Kopernika. Z małżeństwa z Matyldą Zofią Scheibler (1856–1939) miał trzech synów: Karola Edwarda, Leona Feliksa (1880–1942), którego żoną była Aleksandra Potschtar, oraz Edwarda Waltera, a także córkę Annę Marię, która zmarła w dzieciństwie.
Przypisy
- Herbstowie. Dzieje zapomnianej sopockiej rodziny [online], trojmiasto.pl, 30.03.2017 r. [dostęp 01.10.2021 r.]
- AnnaA. Gronczewska AnnaA., Rodzina Herbstów: filantropia była jednym z celów ich życia, „Dzienniklodzki.pl” [dostęp 17.11.2017 r.]
- SZPITAL IM.DR J. KORCZAKA [online], korczak.kopernik.lodz.pl [dostęp 17.11.2017 r.]
- a b c d e f g h Polska Akademia Dostępności –P.A.D.– PAD Polska Akademia Dostępności –P.A.D.–, Łódzcy fabrykanci – Archiwum Państwowe w Łodzi [online], lodz.ap.gov.pl [dostęp 04.09.2021 r.]
- Nowiny z naszych i dalszych stron; Sopot. „Gazeta Gdańska”, 13.07.1909 r. [dostęp 23.08.2019 r.]
- Z miasta i Okolic. „Praw. Wiestn.”.... „Tydzień”. Rok XXII (nr 48), 02.12.1894 r. [dostęp 28.09.2016 r.]
- Kronika Łódzka. Najwyższe odznaczenia. „Dziennik Łódzki”. Rok V (nr 236), 21.10.1888 r. [dostęp 11.03.2016 r.]
- Kronika Łódzka. Jego Cesarska Mość.... „Dziennik Łódzki”. Rok I (nr 232), 16.10.1884 r. [dostęp 24.10.2015 r.]
- a b Leszek Skrzydło: Rody fabrykanckie. Łódź: Oficyna Bibliofilów, 1999, s. 38. ISBN 83-87522-23-6.
- a b Niemieckimi śladami po „Ziemi Obiecanej”, praca zbiorowa pod red. Krystyny Radziszewskiej, wyd. I, Łódź: Wydawnictwo Literatura, 1997, s. 126. ISBN 83-87080-43-8.
- Willa Herbstów w Sopocie na portalu dawnysopot.pl.
- Dobrowolski, Fułek ↓, s. 78–84.
Pozostali ludzie w kategorii "Przedsiębiorczość i ekonomia":
Adolf Frick | Jakub Skałbania | Tomasz Jan Siwak | Zygmunt Solorz | Jan Gottlieb BlochOceń: Edward Herbst